ابراهیم بن عبدالصمد هاشمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابراهیم بن عبدالصمد هاشمی (حدود
۲۳۵-
۳۲۵ق)
مورخ و
محدث بغدادی بوده که در
قرن سوم هجری می‌زیسته و بیش از نود سال عمر کرده است. وی در
سامرا و
بغداد تحصیل کرده و به شهرهای مختلفی سفر نموده و در سال ۳۲۵ هجری درگذشته است.
ابواسحاق ابراهیم بن عبدالصمد بن موسی هاشمی عباسی بغدادی، تاریخ دقیق ولادت وی معلوم نیست.
ذهبی می‌نویسد:
ابواسحاق به هنگام مرگ، بیش از نود سال از عمرش گذشته بود.
با توجه به این مطلب و سال درگذشت وی می‌توان ولادتش را در دهه سوم قرن سوم گمانه زد. پدرش
عبدالصمد در زمان
متوکل،
امیرالحاج بود.
وی در سامرا اقامت داشت و
حدیث را نزد محدثانی همچون
حسین بن حسن مروزی،
سعید بن عبدالرحمان مخزومی و
عبید بن اسباط بن محمد فراگرفت.
او افزون بر سامرا به شهرها و سرزمین‌های دیگری ازجمله
کوفه و
مدینه مسافرت کرد و استادان بسیاری را درک کرد و از آنها بهره برد که معروف‌ترین آنان
ابومصعب زهری است که
ابواسحاق،
موطّا مالک را از وی فراگرفته و روایت کرده است.
برخی از رجال نویسان اهل سنّت، او را راستگو توصیف کرده‌اند.
ابن حجر به نقل قول دو تن از بزرگان
اهل سنّت در این باره پرداخته و نوشته
ابن امّ شیبان قاضی، سماع
ابواسحاق را از ابومصعب
زهری تایید کرده است؛ اما درمقابل از
علی بن لؤلؤ وراق که خود برای استماع موطّا به سامرا مسافرت کرده نقل می‌کند که چون در درستی سماع وی از
زهری تردید داشته، آن را صحیح ندانسته و مردود خوانده است.
به هرحال‌هاشمی خود نیز با برپایی کرسی تدریس در سامرا و بغداد به تربیت شاگرد پرداخت
که ازآن میان می‌توان به افرادی چون
ابوالحسن دارقطنی،
ابن شاهین،
ابن مقرئی و
ابن صلت اشاره کرد.
هاشمی دارای مجموعه‌ای از حدیث با عنوان جزءالهاشمی
یا جزءالبانیاسی بود که ابن حجر، آن را عالی السند دانسته که ایرادی بر آن وارد نیست.
هاشمی در اول
محرم سال ۳۲۵ هجری در سامرا از دنیا رفت.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم هاشمی»، ج۲، ص۵۶.
