أُمّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اُمّ: (وَ لِتُنْذِرَ اُمُّ الْقُریْ) «اُمّ»
به معنای اصل، اساس، ابتداء و آغاز هر چیزی است. با توجّه به آنچه گفته شد، روشن می‌شود که اگر به
مکّه «اُمّ القری» می‌گویند به خاطر این است‌که اصل‌وآغاز پیدایش تمام خشکی‌های روی زمین است؛ و این که
عرب به مادر
«امّ» می‌گوید، به خاطر آن است که ریشه خانواده و پناهگاه فرزندان است.
(وَ هَذَا كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُّصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لِتُنذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَ مَنْ حَوْلَهَا وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ يُحَافِظُونَ) (و اين كتابى است مبارك و هماهنگ با آنچه پيش از آن آمده كه ما آن را نازل كرديم؛ تا مردم را بشارت دهى و تا امّ‌القرى و كسانى را كه گرد آن هستند، (ساكنان سرزمين
وحی و همه جهانيان را) بترسانى. يقين بدان كسانى كه به
آخرت ایمان دارند، به آن ايمان مى‌آورند؛ در حالى كه نسبت به نمازهاى خويش، مراقبت مى‌كنند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مقصود از ام القرى مكه مكرمه، و غرض از انذار آن انذار اهل آن است، و مقصود از اطرافيان آن اهالى قرا و شهرستانهاى روى زمين و يا به گفته بعضى‌ها بلاد مجاور آن است. اين
آیه دلالت دارد بر اينكه
خدای تعالی عنايت خاصى به مكه دارد، چون مكه معظمه حرم خداوند است، و دعوت اسلامى از آنجا شروع شده و به ساير نواحى عالم منتشر گرديده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ) (و اين قرآن در
لوح محفوظ نزد ما والا و استوار است!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ) اين جمله آنچه را كه آيه قبلى بيان مى‌كرد تاكيد نموده و روشن مى‌سازد، و آن اين بود كه قرآن كريم در
موطن اصليش ما فوق
تعقل عقول است. ضمير در انه به كتاب بر مى‌گردد. و مراد از
ام الکتاب لوح محفوظ است، هم چنان كه آيه
(بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ) به آن تصريح دارد. و اگر لوح محفوظ را ام الكتاب ناميده، بدين جهت است كه لوح محفوظ ريشه تمامى
کتب آسمانی است، و هر كتابى آسمانى از آن استنساخ مى‌شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أُمّ»، ص۶۷.
