• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أَصْلِ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





أَصْلِ: (كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ)
«أَصْلِ» (به فتح الف و سکون صاد) به معنای ریشه و پایه است.
در کتاب الکافی از امام صادق (علیه‌السلام) در تفسير این آیه چنين نقل شده است که می‌فرماید:
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) ریشه (اصل) اين درخت است و امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) شاخه آن، و امامان كه از ذريه آن‌ها هستند شاخه‌هاى كوچک‌تر، و علم امامان ميوه اين درخت است، و پيروان با ايمان آن‌ها برگ‌هاى اين درختند. سپس امام فرمود: آيا چيز ديگرى باقى ماند؟ راوى مى‌گويد: گفتم نه، به خدا سوگند! فرمود: به خدا قسم هنگامى كه يک فرد باايمان متولد مى‌شود برگى در آن درخت ظاهر مى‌گردد و هنگامى كه مؤمن راستين مى‌ميرد برگى از آن درخت مى‌افتد.



به موردی از کاربرد «أَصْلِ» در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - أَصْلِ (آیه ۲۴ سوره ابراهیم)

(أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء) «آيا نديدى چگونه خداوند «كلمه طيّبه» و گفتار پاكيزه را به درخت پاكيزه‌اى تشبيه كرده كه ريشه آن در زمين ثابت، و شاخه آن در آسمان است؟»

۱.۲ - أَصْلِ در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از کلمه طیبة رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) باشد، و حال آن‌كه كلمه، در كلام خدای سبحان، بر انسان اطلاق‌ شده، مانند آیه‌ (بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ) از اين هم كه بگذريم، روایت از نمونه‌هاى تطبيقى كلى بر مصداق است، يعنى خاندان نبوت و پيروانشان، يكى از مصاديق شجره طیبه هستند، دليلش هم، اختلاف روايات در اين تطبيق است در بعضى ها دارد كه، اصل رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)، و فرع علی (علیه‌السلام)، و شاخه‌ها امامان (علیهم‌السلام) و ميوه علم ايشان، و برگ شيعيانند.
مانند همين روايتى كه نقل كرديم، و در بعضى دارد: درخت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و فرع آن على (علیه‌السلام)، و شاخه‌اش فاطمه (علیهاالسلام)، و ثمره‌اش اولاد فاطمه، و برگ آن شيعيانند، مانند روايتى كه صدوق آن را از جابر و ایشان از امام باقر (علیه‌السلام) نقل كرده است‌. و در بعضى ديگر دارد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و ائمه (علیهم‌السلام) اصل درخت، و ولایت براى هر كه داخل آن شود فرع آن ميباشد، مانند روايتى كه الکافی به سند خود از محمد حلبی از امام صادق (علیه‌السلام) نقل كرده است‌.

۱. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۷۹.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۰۶.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌ ط-دار الکتب الاسلامیه، ج۱۰، ص۳۴۰.    
۵. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۴.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۵۸.    
۷. آل عمران/سوره۳، آیه۴۵.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۸۹.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۶۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۲۶.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۴۸۰.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اصل»، ج۱، ص۶۳.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره ابراهیم | لغات قرآن




جعبه ابزار