أمانت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أمانت: (وَ تَخُونُوا اَمَانَاتِکُمْ) «امانت» از مادّه
«امْن» گر چه معمولًا به
امانت‌های
مالی گفته می‌شود، ولی در منطق
قرآن مفهوم وسیعی دارد که تمام شئون زندگی اجتماعی، سیاسی و اخلاقی را در بر می‌گیرد. لذا در
حدیث وارد شده است که
اَلْمَجالِسُ بِالْاَمَانَةِ: «گفتگوهایی که در جلسات خصوصی می‌شود
امانت است» و در حدیث دیگری می‌خوانیم:
اِذا حَدَّثَ الرَّجُلُ بِحَدِیْثٍ ثُمَّ الْتَفَتَ فَهُوَ اَمَانَةٌ: «هنگامی که کسی برای دیگری سخنی نقل کند سپس به اطراف خود بنگرد (که آیا کسی آن را شنید یا نه) این سخن
امانت است». از اینرو آب و خاک
اسلام در دست
مسلمانان امانت الهی است، فرزندان آنها
امانت هستند، و از همه بالاتر قرآن مجید و تعلیماتش
امانت بزرگ
پروردگار محسوب می‌شود. بعضی گفته‌اند که
امانت خدا
آئین اوست،
امانت پیامبر سنّت اوست و
امانت مؤمنان اموال و اسرار آنها می‌باشد؛ ولی
امانت در
آیه فوق همه را شامل می‌شود.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَخُونُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُواْ أَمَانَاتِكُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! به خدا و پيامبر خيانت نكنيد؛ و نيز در امانتهاى خود خيانت روا مداريد، در حالى كه مى‌دانيد اين كار،
گناه بزرگى است)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: خيانت به معناى نقض
امانت و
امانت عبارت است از اينكه بوسيله
عهد و يا
وصیت و امثال آن، امنيت حقى از حقوق حفظ شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ) (و آنها كه
امانتها و پيمان خود را رعايت مى‌كنند)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آنچه از كلمه امانات زودتر از هر معنايى به ذهن مى‌رسد، انواع
امانت‌هايى است كه مردم به يكديگر اعتماد نموده، و هر يك به ديگرى مى‌سپارد، از قبيل مال و جان و عرض، و شخص امين رعايت آن را نموده در حفظش مى‌كوشد و به آن خيانت نمى‌كند، و به قول بعضى از
مفسرین به صيغه جمع آمدنش به اعتبار انواع آن است، به خلاف عهد كه چون انواع مختلفى ندارد مفرد آمده. ولى بعضى گفته‌اند: منظور تنها مال و جان و عرض نيست، بلكه مطلق وظايف اعتقادى و عملى است، كه خدا به عهده آنان گذاشته، در نتيجه آيه شريفه شامل همه حقوق چه
حق اللَّه و چه
حق الناس مى‌شود، و اگر يكى از آن حقوق را تضييع كنند، به خداى تعالى خيانت كرده‌اند. بعضى ديگر گفته‌اند: هر نعمتى كه خداى تعالى در اختيار بنده‌اش قرار داده،
امانت خدا به دست اوست، چه اعضاى بدنش، و چه چيزهاى ديگر، در نتيجه اگر كسى اين نعمت‌ها را در غير آن مواردى كه خدا براى آنها خلق كرده، و اجازه مصرف در آن را داده استعمال كند، به خدا كه صاحب
نعمت و
امانت است خيانت كرده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أمانت»، ص۶۹.
