أسئلة القرآن المجید و أجوبتها من غرائب آی التنزیل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب أسئلة القرآن المجید و أجوبتها من غرائب آی التنزیل اثر
محمد بن ابی‌بکر رازی فقیه، مفسر، لغوی، ادیب و
صوفی حنفی است. این کتاب از جمله آثاری است که درباره معانی
قرآن کریم و تفسیر غوامض آن به نگارش درآمده است. این نحوه نگارش فنی قدیمی است و شاید اولین کسی که بدین‌گونه درباره معانی قرآن اثری از خود به یادگار گذاشته است «
فراء» باشد.
أسئلة القرآن بیش از هزار و دویست پرسش و پاسخ در رابطه با
آیات مشکل قرآن دارد. این کتاب حاوی مطالبی است که در فهم معانی قرآن و حل مشکلات آن کارساز است.
![]()
نویسنده این اثر
محمد بن ابوبکر بن عبدالقادر الرازی الحنفی است که اصالتا اهل
ری می‌باشد. مصادر ترجمه درباره این شخصیت مطالب چندانی در اختیار قرار نمی‌دهند ازاین‌رو از تاریخ تولد وی اطلاعی در دست نیست اما تاریخ وفات وی را برخی ۶۶۶ هجری ذکر کرده‌اند.
کتاب پیش رو دارای نام‌های متعددی است که برخی طولانی و برخی کوتاه هستند و عبارتند از: ۱. انموذج جلیل فی اسئلة و اجوبة من غرائب آی التنزیل ۲. اسئلة القرآن المجید و اجوبتها ۳. من غرائب آی التنزیل ۴. مسائل الرازی.
او در زمینه‌های مختلف، تألیفاتی دارد؛ از جمله:
۱.
الامثال و الحکم؛
۲.
الذهب الابریز فی تفسیر الکتاب العزیز؛
۳.
روضة الفصاحة فی علم البیان و البلاغة؛
۴.
مختار الصحاح فی اللغة؛
۵.
شرح مقامات الحریری؛
۶.
تحفة الملوک فی احکام العبادات، مشتمل بر ده باب؛
۷.
حدائق الحقائق فی المواعظ والاداب.
اسئلة القرآن المجید و اجوبتها من غرائب آی التنزیل بیش از هزار و دویست پرسش و پاسخ در رابطه با
آیات مشکل قرآن است که علامه ادیب زین‌الدین محمد بن ابی‌بکر رازی (متوفای ۶۶۶) آن را نوشته است.
این کتاب حاوی مطالبی است که در فهم معانی قرآن و حل مشکلات آن کارساز است. مولف با توانایی علمی خود توانسته است بیشتر شبهات مطرح شده درباره مفاهیم قرآنی را نقد و بررسی کند و به فراخور حال، جواب‌های روشن و قابل پسند آماده کند. سعی او در این خصوص قابل تقدیر است و از توانایی او در این زمینه حکایت دارد.
هدف از نگارش تالیفاتی از این قبیل بیان آیات مشکله قرآن و پاسخ‌گویی به شبهات و تشکیکاتی است که درباره این کتاب آسمانی، چه فعلا و چه تقدیرا مطرح گشته است.
البته کتاب اثری ابتکاری به‌شمار نمی‌رود چرا که سابق بر آن دیگران در این زمینه کتاب‌هائی نگاشته‌اند از جمله
شریف مرتضی که «
حقائق التاویل فی متشابه التنزیل» را نگاشته و مشابهت‌هایی بین کتاب ابوبکر رازی و کتاب شریف مرتضی وجود دارد از جمله: وحدت غرض از نگارش، همسانی دو کتاب در شکل و صورت بدین نحو که هریک از این دو اثر به بخش‌هایی تقسیم می‌شود و هربخش عهده‌دار بیان یک سؤال و سپس پاسخ‌گویی بدان است و همچنین تشابه بسیاری از سؤالات و پاسخ‌هایی که در دو اثر موجود است.
تنها تفاوتی که بین این دو اثر قابل مشاهده است یکی این‌ست که شریف مرتضی در صدد استقصاء اقوال برآمده و آراء گوناگون را فراهم آورده است اما رازی بنا را بر ایجاز و اختصار گذارده است و دیگر اینکه اثر شریف رضی مشحون از عبارات ادبی است ولی کتاب رازی از زیبایی‌های لغوی تهی است.
به گفته نویسنده سؤالات شگفت و جالبی که توسط یکی از برادران فاضل دینی مطرح گشته انگیزه تالیف این کتاب شده است. سؤالاتی که نویسنده نمونه آن‌ها را از هیچ‌یک از دانشمندان نشنیده و در هیچ کتابی از کتاب‌های ایشان ندیده بوده است. ازاین‌رو این سؤالات را جمع‌آوری نموده و به پاسخ آن‌ها با مراجعه به آثار دیگران پرداخته و یا خود بدان‌ها پاسخ داده است.
ویژگی‌ای که در این اثر قابل مشاهده است، زیادی و کثرت مسائلی است که مؤلف درصدد پاسخ‌گویی به آن‌ها برآمده است، ویژگی‌ای که در هیچ‌یک از آثاری که در زمینه بیان معانی قرآن و پاسخ‌گویی به مشکلات مطروحه حول
قرآن کریم نگاشته شده به‌چشم نمی‌خورد. کتاب در عین کم حجمی مشتمل بر بیش از ۱۲۰۰ مساله است که با عباراتی شیوا و روان و بصورت خلاصه، مختصر و واضح نگارش یافته است.
این کتاب دارای مقدمه ایست که توسط نجیب ماجدی، پژوهشگر اثر، نگاشته شده است. علاوه بر این مؤلف خود نیز مقدمه‌ای کوتاه بر کتاب نگاشته است و به ترتیب و تعداد سوره‌های قرآن کریم کتاب را تقسیم کرده است. در هر سوره سؤالات و شبهاتی را مطرح و به پاسخ‌گویی بدآن‌ها پرداخته است. در پایان کتاب فهرست احادیث نبوی، آثار، ابیات شعری، انصاف ابیات، اعلام و فهرست موضوعی مطالب کتاب آمده است.
کتاب به‌صورتی زیبا همراه با تعلیقات و ارجاعات نجیب ماجدی در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۴۰۸ صفحه برای اولین بار در سال ۱۴۲۳ ه- ۲۰۰۳ م توسط المکتبة العصریة،
بیروت منتشر شده است.
این کتاب با تحقیق و تصحیح استاد ابراهیم عطوه عوض (مدرس در
الازهر) در
مصر چاپ و انتشار یافت و سپس با مقدمه‌ای از فاضل محترم
محمدعلی انصاری قمی، در
قم تجدید چاپ گردید.
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۵۵۰-۵۵۱. نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
