آیَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیَه (به فتح یاء) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
علامت،
نشانه،
دلیل و
معجزه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در بیان ویژگی مهم
دین اسلام، از این واژه استفاده نمود است.
آیَه به معنای علامت، نشانه، عبرت، دلیل و معجزه آمده؛ که معنی اصلی آن، همان علامت و نشانه است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (علیه‌السلام) درباره دین اسلام فرموده است:
«وَ نوراً لِمَنِ اسْتَضاءَ بِهِ، وَ فَهْماً لِمَنْ عَقَلَ، وَ لُبّاً لَمِنْ تَدَبَّرَ، وَ آيَةً لِمَنْ تَوَسَّمَ، وَ تَبْصِرَةً لِمَنْ عَزَمَ.» «و براى افرادى كه از آن روشنى بگيرند
نور، و براى شخصى كه آن را تعقّل كند، فهم و براى آن كه تدبّر كند
عقل است، نشانه است براى آن كس كه علامتش را بپذيرد، مايه روشن بينى است براى آن‌كه عزم بر درک حق دارد.»
آن حضرت (علیه‌السلام) در رابطه با حق تعالی فرموده:
«لا يَجْري عَلَيْهِ السُّكونُ وَ الْحَرَكَةُ ... وَ إِذاً لَقامَتْ آيَةُ الْمَصْنوعِ فيهِ، وَ لَتَحَوَّلَ دَليلاً بَعْدَ أَنْ كانَ مَدْلولاً عَلَيْهِ وَ خَرَجَ بِسُلْطانِ الْامْتِناعِ مِنْ أَنْ يُؤَثِّرَ فيهِ ما يُؤَثِّرُ في غَيْرِهِ.» «
حرکت و
سکون بر او جريان ندارد، (زيرا) چگونه مى‌تواند چنين باشد، در صورتى كه او خود «حركت» و «سكون» را ايجاد كرده است؟ و چگونه ممكن است آن‌چه را آشكار ساخته در خودش اثر بگذارد؟ و مگر مى‌شود كه خود تحت تأثير آفريده خويش قرار گيرد؟ اگر چنين شود ذاتش تغيير مى‌پذيرد و كنه وجودش تجزيه مى‌گردد و ازلى بودنش ممتنع مى‌شود و هنگامى كه آغازى برايش معيّن شد انتهايى نيز خواهد داشت و لازمه اين آغاز و انجام نقصان و عدم تكامل خواهد بود. كه نقصان داشتن دليل مسلّم مخلوق بودن است و خود دليل وجود خالقى ديگر مى‌شود، نه اين كه خود آفريدگار باشد و سرانجام از اين دايره كه هيچ چيز در او مؤثّر نيست.»
این کلمه به صورت
مفرد و
جمع، شانزده بار در «نهج البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اَیه»، ص۱۰۵.
