آیات متشابه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

آیاتی با احتمالات متعدّد را متشابهات قرآن گویند.

---

"متشابه" از ریشه "تشابه" به معنای هم گونی و هم‌سانی میان دو چیز است.

---

با توجه به آیه ۷ سوره آل عمران: "هو الذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات..." وجود آیات متشابه در قرآن قطعی است.

---

" آیات متشابه " در بر دارنده الفاظ و عباراتی هستند که دارای معانی متعدد باشند به گونه ای که از ترجمه و ظاهر آن ها مراد و مقصود به دست نیاید؛ برخلاف آیات محکم،که نیاز به تأویل ندارند.
به عبارت دیگر، آیات متشابه آیاتی است که در بدو نظر پیچیده و مشتمل بر احتمالات متعدد است که ممکن است با مراجعه به آیات محکم تفسیر آن روشن شود.

---

۴.۱ - نظر صبحی صالح

صبحی صالح می گوید:آیات متشابه در برگیرنده آیات مجمل و مُؤوَّل و مشکل است؛ زیرا آیات مجمل به تفسیر، آیات مؤوّل به تأویل و آیات مشکل به رفع اشکال نیاز دارد.

۴.۲ - نظر جلال الدین سیوطی

"جلال الدین سیوطی" آیات صفات الهی، یعنی آیاتی که دربردارنده برخی از ویژگی ها و صفات خداوند متعال هم چون صفت مکر، وجه، ید، اراده، استوا، استهزا، حب، حیا، فوقیت و... است و نیز آیات فواتح سور که با حروف مقطعه آغاز شده‌اند را از متشابهات برشمرده است.

۴.۳ - نظر دیگران

و نیز برخی دیگر، آیات مربوط به معاد، حقیقت روح و مانند آن را از متشابهات می‌دانند.
و برخی نیز آیات منسوخ را جزء آیات متشابهات شمرده‌اند.

---

گفتنی است بسیاری از این آیات که ادعای تشابه در آن شده است از متشابهات شأنی و عَرَضی اند که با مراجعه به آیات دیگر و محکمات آیات و احادیث، از آن ها رفع تشابه می‌گردد.

---

درباره تعداد متشابهات در قرآن کریم، میان دانشمندان اختلاف است و این اختلاف ناشی از نسبی بودن مفهوم تشابه می باشد.
" جلال الدین سیوطی " تعداد متشابهات قرآن را بالغ بر ۵۰۰ مورد می‌داند.
" قاضی عبدالجبار " تعداد آن ها را ۸۷۵ مورد دانسته است.
در "التمهید فی علوم القرآن" تعداد متشابهات (پس از حذف مکررات) حدود ۲۰۰ مورد شمرده شده است.

---