ویژگی عزاداری امام حسین در عصر سلجوقیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ویژگی عزاداری امام حسین در عصر سلجوقیان، از مباحث مرتبط با تاریخچه عزاداری برای
امام حسین (علیهالسّلام) است. عزاداری برای امام حسین در عصر سلجوقیان وارد مرحله جدیدی شد. در این دوران، به ویژه مقاطع پایانی آن، مرثیهسرایی پارسی در بین شاعران ایرانی رواج و رونق یافت و افزون بر آن، شعرای بسیاری در رثای امام حسین و یارانش، به زبان عربـی شـعـر سـرودند.
در این دوران، به ویژه مقاطع پایانی آن، مرثیهسرایی پارسی در بین شاعران ایرانی رواج و رونق یافت؛ تا آنجا که به تعبیر یکی از محققان، قرنهـای شـشم تا هشتم هجری را در تاریخ مرثیهسرایی فارسی، باید «قرون تجربههای تازه در مراثی مذهبی» نامید.
شـاهـد ایـن ادعـا سـرودههای برخی از شاعران در موضوع مراثی عاشورایی است.
ابوالمفاخر رازی (متوفای اوایل قرن ششم) یکی از سرایندگان پارسی زبـان معـروف ایـن دوران است که بر اساس دیدگاه برخی از محققان،
با ترجمه رجزهای عربی امام حسین (علیهالسّلام) و یارانش به رجزهای فارسی، سهم بسزایی در مقتـلنـویـسی به زبان فارسی و درنتیجه، بهره گیری خطبا و واعظـان از آنها در مراسم عزاداری داشته است. همچنین سوگوارههای سنایی (زنده تا ٥٤٤ق) گویای آن است که
مقتلخوانی فارسی در قرن ششم، در ایران رواج داشته و اصطلاحات مرتبط با آن، از این طریق دراختیار شاعران قرار گرفته است.
ویلیام چیتیک (استاد گروه مطالعات تطبیقی ادیان دانشگاه ایالتی نیویورک) به مناسبت بحث از تاثیرپذیری
مولوی از دیدگاه
سنایی درزمینه قیام عاشورا، ضمن اشاره به برخی از مراثی عاشورایی سنایی، میگوید: «سنایی یا برای تاکید بر لزوم تحمل رنج و بلا در انجام دادن اعمال دینی از نامامـام حـسین مدد میگیرد، یا برای تذکر این نکته که اولیا و مردان خدا آناناند که در این نشئه، مرگ نفس خود را دیدهاند؛ موتوا قبل ان تموتوا».
گذشته از دو شاعری که از مراثی آنان سخن به میان آمـد، از دیگر سرایندگان و مرثیهسرایان پارسی زبان مشهور این عصر که درباره واقعه عاشورا شـعـر سـرودهاند میتوان به
امیر معزی (متوفای ۵۱۸ تا ٥٢١ق)،
قوامی رازی (قرن ششم)،
انوری ابیوردی (۵۸۳ق)،
جمالالدین عبدالرزاق (۵۸۸ق)،
ظهیرالدین فاریابی (۵۹۸ق) و عصر نیشابوری (٦١٨ق) اشاره کرد.
افزون بر این، شعرای بسیاری در رثای امام حسین و یارانش، به زبان عربـی شـعـر سـرودهاند که از جمله آنها میتوان به
سید رضی (۴۰۶ق)،
مهیار دیلمی (٤٢٨ق)،
سید مرتضی (۴۳۶ق)،
ابن جبر مصری (۴۸۷ق)،
ابوالعلاء معری (۴۹۹ق)،
محمد بن عبید الله تعاویذی (۵۵۳ق)،
طلائع بن رزیک (۵۵۶ق)،
ابن عودی نیلی (۵۵۸ق)، موفـق بـن احـمـد خـوارزمی (۵۶۸ق)،
قطبالدین راوندی (۵۷۳ق)،
ابن معلم واسطی (٥٩٢ق)، نجم الدین
عمارة بن ابی الحسن یمنی (۵۹۶ق) و
صفوان بن ادریس مرسی از شعرای شیعه
اندلس (۵۹۸ق) اشاره کرد.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۲، ص۳۷۶-۳۸۳.
