• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَفْر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَفْر (به فتح نون و سکون فاء) از واژگان قرآن کریم معنای آن بستگی به حروف جری دارد که با آن می‌آید:
• که اگر با «مِنْ» و «عنْ» آید به معنای دوری و تفرّق باشد،
• اگر با «اِلی» باشد به معنای خروج و رفتن به سوی چیزی است.
مشتقات نَفْر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
انْفِرُوا (به کسر الف، سکون نون و کسر فاء) به معنای حرکت کنید، خارج شوید؛
نَفَرَ (به فتح نون و فاء) به معنای خارج می‌شوند؛
نُفُورٍ (به ضم نون) به معنای دوری؛
مُسْتَنْفِرَةٌ (به ضم میم، سکون سین، نون و کسر فاء) به معنای رم کرده‌اند؛
نَفَراً (به فتح نون و فاء) به معنای گروه، دسته، نفرات؛
نَفِیراً (به فتح نون) به معنای عشیره و یارانتان (از مردان) است.




نَفْر (بر وزن فَلْس) معنای آن بستگی به حروف جری دارد که با آن می‌آید:
• که اگر با «مِنْ» و «عنْ» آید به معنای دوری و تفرّق باشد،
• اگر با «اِلی» باشد به معنای خروج و رفتن به سوی چیزی است.
به عبارت دیگر اگر گوییم: «نَفَرَ منه و عنه» یعنی از آن دور شد و اگر گوییم «نَفَرَ الیه» یعنی به سوی آن رفت.
در قاموس گوید: «النَّفْرُ: التّفرّق»
در اقرب الموارد آمده: «نَفَرَتِ‌ الدّابّة من کذا» یعنی: از آن ترسید و کنار شد.


به مواردی از نَفْر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - انْفِرُوا (آیه ۳۹ سوره توبه)

(قِیلَ لَکُمُ‌ انْفِرُوا)


(به شما گفته مى‌شود: «حركت كنيد در راه خدا.»)
در مجمع ذیل‌ آیه فوق گوید: نفر رفتن است به سوی آن‌چه بر آن تهییج شده و در جای دیگر گفته: آن در اصل به معنی فزع است.


۲.۲ - نَفَرَ (آیه ۱۲۲ سوره توبه)

(فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ‌.)


«چرا از هر گروه دسته‌ای به طلب علم خارج نمی‌شوند تا در دین عالم باشند.»
آن در تقدیر «فلولا نفر الی طلب العلم» است.
راجع به این آیه در «فقه» بحث شده است.


۲.۳ - فَانْفِرُوا (آیه ۷۱ سوره نساء)

(یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ‌ فَانْفِرُوا ثُباتٍ اَوِ انْفِرُوا جَمِیعاً.)


«ای اهل ایمان احتیاط (و اسلحه) خویش را برگیرید و گروه گروه یا همگی به جهاد خارج شوید.»


۲.۴ - نفور

نُفور (بر وزن عُقول) به معنای دوری است‌.

۲.۴.۱ - نُفُورٍ (آیه ۲۱ سوره ملک)

(بَلْ لَجُّوا فِی عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ.)


«بلکه در طغیان و دوری از حق اصرار ورزیدند.»
اگر با «الی» آید به معنی رفتن و خروج باشد چنان‌که در اقرب الموارد هست.


۲.۵ - استنفار

اِسْتِنْفار به معنای رم دادن و رم کردن و طلب خروج و حرکت است‌.

۲.۵.۱ - مُسْتَنْفِرَةٌ (آیه ۵۰-۵۱ سوره مدثر)

(کَاَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ • فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ.)


«گویی آن‌ها الاغ‌های رم کرده‌اند که از شیر گریخته.»


۲.۶ - نفر به فتح فاء

نَفَر (بر وزن فَرَس) به معنای گروه، دسته و عشیره است.

۲.۶.۱ - نَفَراً (آیه ۲۹ سوره احقاف)

(وَ اِذْ صَرَفْنا اِلَیْکَ‌ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌.)


«آن‌گاه که گروهی از جنّ را به سوی تو برگرداندیم که قرآن را استماع می‌کردند.»


۲.۶.۲ - نَفَرٌ (آیه ۱ سوره جن)

(قُلْ اُوحِیَ اِلَیَّ اَنَّهُ اسْتَمَعَ‌ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقالُوا اِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً.)


(بگو: به من وحی شده است كه جمعى از جنّ به سخنانم گوش فرا داده‌اند، سپس گفته‌اند: «ما قرآن عجيبى شنيده‌ايم.»)
در قاموس گفته نَفَر عبارت است از همه مردم و نیز گروهی از مردان که از ده نفر کم باشد.
در کشاف ذیل آیه ۴۸ سوره نمل

(وَ كَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لَا يُصْلِحُونَ.)


(و در آن شهر، نُه گروهک بودند كه در زمین به فساد مى‌پرداختند و اصلاح نمى‌كردند.) گفته: فرق بین رهط و نفر آن است که نفر از سه است تا نه و رهط از سه است تا ده یا از هفت تا ده.
در اقرب الموارد گوید: گروهی است از سه تا ده و به قولی از سه تا هفت نفر از مردان و اگر بیشتر از ده باشد نفر گفته نمی‌شود.


۲.۶.۳ - نَفَراً (آیه ۳۴ سوره کهف)

(اَنَا اَکْثَرُ مِنْکَ مالًا وَ اَعَزُّ نَفَراً.)


(من از نظر ثروت از تو برتر و از نظر نفرات نيرومندترم.)
مراد از نفر در آیه عشیره است.
طبرسی فرموده: عشیره، نفر خوانده شده که با انسان در حوائج او سعی و حرکت می‌کنند.


۲.۷ - نفیر

نَفیر مثل نَفَر است، به معنای جماعتی از مردان.
زجّاج گفته: ممکن است جمع نَفَر باشد.
در مجمع فرموده: نفیر عددی از مردان است؛ نفیر و نفر انسان، عشیره او است که یاریش کرده و با او کوچ کنند.

۲.۷.۱ - نَفِیراً (آیه ۶ سوره اسراء)

(وَ اَمْدَدْناکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ جَعَلْناکُمْ اَکْثَرَ نَفِیراً.)


«یاری می‌دهیم شما را با اموال و فرزندان و عشیره و یارانتان را زیاد می‌گردانیم.»



۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۹۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۱۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینیی، ج۳، ص۴۹۹.    
۴. فیروز آبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۱۴۶.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۴۵۳.    
۶. توبه/سوره۹، آیه۳۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹۳.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۷۳.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۷۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۹۳.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۷.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۹۳.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۷.    
۱۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۴۹.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۴۰۴.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۴۰.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۲۶.    
۱۹. نساء/سوره۴، آیه۷۱.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۶۶۷.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۴۱۶.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۲۳۰.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۱۲.    
۲۴. فیروز آبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۱۴۶.    
۲۵. ملک/سوره۶۷، آیه۲۱.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۰۶.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۶۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۸۹.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۹۱.    
۳۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۴۵۴.    
۳۱. فیروز آبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۱۴۶.    
۳۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۴۵۴.    
۳۳. مدثر/سوره۷۴، آیه۵۰-۵۱.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۵۶.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۹۹.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۸۷.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۹۲.    
۳۸. احقاف/سوره۴۶، آیه۲۹.    
۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۲۸.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۱۶.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۱۹.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۳۹.    
۴۳. جنّ/سوره۷۲، آیه۱.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۲.    
۴۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۹.    
۴۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۸.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۶۵.    
۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۵۳.    
۴۹. فیروز آبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۱۴۶.    
۵۰. نمل/سوره۲۷، آیه۴۸.    
۵۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۱.    
۵۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۵۳۴.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۷۴.    
۵۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۲۲.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۵۴.    
۵۶. زمخشری، جارالله، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۳، ص۳۷۲.    
۵۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۴۵۴.    
۵۸. کهف/سوره۱۸، آیه۳۴.    
۵۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۹۷.    
۶۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۲۹.    
۶۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۰۹.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۶۰.    
۶۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۲۳.    
۶۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۶۰.    
۶۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۲۳.    
۶۶. زجاج، ابو اسحاق، معانی القرآن و اعرابه، ج۳، ص۲۲۸.    
۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۸۸.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۱۴.    
۶۹. اسراء/سوره۱۷، آیه۶.    
۷۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۵۲.    
۷۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۴۰.    
۷۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۹۰.    
۷۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۱۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نفر»، ج۷، ص۹۲.    






جعبه ابزار