• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَبْت (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَبْت‌ (به فتح نون و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف است.
مشتقات نَبْت‌ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
نَباتُهُ‌ (به فتح نون و ضم تاء) به معنای گیاه؛
فَاَنْبَتْنا (به فتح فاء، سکون نون و فتح باء) به معنای رويانديم؛
نَباتاً (به فتح نون) به معنای نهال؛
اَنْبَتَها (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید؛
اَنْبَتَکُمْ‌ (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید است.




نَبْت‌ به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف، نبات و نبت خوانده می‌شود.
نَبْت‌ و نَبَات‌ مصدراند.


به مواردی از نَبْت‌ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نَباتُهُ‌ (آیه ۵۸ سوره اعراف)

(وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ‌ نَباتُهُ‌ بِاِذْنِ رَبِّهِ‌.)
«سرزمین پاک گیاهش به اذن خدا می‌روید.»


۲.۲ - فَاَنْبَتْنا (آیه ۶۰ سوره نمل)

(فَاَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ.)
(باغ‌هايى زيبا و سرورانگيز رويانديم.)


۲.۳ - فَاَنْبَتْنا (آیه ۲۷ سوره عبس)

(فَاَنْبَتْنا فِیها حَبًّا وَ عِنَباً وَ قَضْباً وَ زَیْتُوناً وَ نَخْلًا وَ حَدائِقَ غُلْباً.)
(و در آن دانه‌هاى فراوانى رويانديم و انگور و سبزى بسيار و زیتون و نخل فراوان و باغ‌هاى پردرخت.)
چنان‌که می‌بینیم نبات در درختان نیز به کار رفته است.


۲.۴ - نَباتاً (آیه ۳۷ سوره آل عمران)

(فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ اَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً)
(خداوند، او [مريم‌] را به طرز نيكويى پذيرفت و به طرز شايسته‌اى، نهال وجود او را رويانيد و پرورش داد.)
در لغت آمده «نَبَتَ الانسانُ نَبَاتاً: نَمَی شَبَابُه» یعنی جوانیش رویید و جوان شد و نیز آمده: «انْبَتَ الغلامُ: بَلَغَ مَبْلَغَ الرِّجالِ» «خدا او را قبول کرد قبول نیک و او را تربیت کرد تربیت نیک.»
بعضی گفته‌اند تقدیر آن «فانبتها انباتا فنبت نباتا حسنا» است و به قول بعضی مصدر مجرّد به جای مصدر مزید آمده است.


۲.۵ - نَباتاً (آیه ۱۷ سوره نوح)

(وَ اللَّهُ‌ اَنْبَتَکُمْ‌ مِنَ الْاَرْضِ‌ نَباتاً)
(و خداوند شما را هم‌چون گياهى از زمين رويانيد.)
این آیه نیز مانند آیه سابق است و می‌رساند که بشر جزء نباتات‌ و روئیدنی‌ها است و مانند آن‌ها نموّ و رشد می‌کند به نظر بعضی‌ها (نَباتاً) حال است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۱۰.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۲۵.    
۴. اعراف/سوره۷، آیه۵۸.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۰۰.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۶۱.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۳۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۶۵.    
۹. نمل/سوره۲۷، آیه۶۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۲.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۵۴۳.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۷۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۳۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۹۵.    
۱۵. عبس/سوره۸۰، آیه۲۷- ۳۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۸۵.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۳۴۲.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۰۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۱۳.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۶۸.    
۲۱. آل عمران/سوره۳، آیه۳۷.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۲۷۱.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۷۳.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۵۱.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۳۹.    
۲۷. سامرائی، فاضل صالح، لمسات بیانیه، ص۲۴۴.    
۲۸. نوح/سوره۷۱، آیه۱۷.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۱.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۹.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۲.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۴۶.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۴۶.    
۳۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۷۸۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نبت»، ج۷، ص۹.    






جعبه ابزار