نَبْت (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَبْت (به فتح نون و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف است.
مشتقات
نَبْت که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
نَباتُهُ (به فتح نون و ضم تاء) به معنای گیاه؛
فَاَنْبَتْنا (به فتح فاء، سکون نون و فتح باء) به معنای رويانديم؛
نَباتاً (به فتح نون) به معنای نهال؛
اَنْبَتَها (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید؛
اَنْبَتَکُمْ (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید است.
نَبْت به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف، نبات و نبت خوانده میشود.
نَبْت و نَبَات مصدراند.
به مواردی از
نَبْت که در قرآن به کار رفته است، اشاره میشود:
(وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّهِ.) «سرزمین پاک گیاهش به اذن
خدا میروید.»
(فَاَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ.) (باغهايى زيبا و سرورانگيز رويانديم.)
(فَاَنْبَتْنا فِیها حَبًّا وَ عِنَباً وَ قَضْباً وَ زَیْتُوناً وَ نَخْلًا وَ حَدائِقَ غُلْباً.) (و در آن دانههاى فراوانى رويانديم و
انگور و سبزى بسيار و
زیتون و
نخل فراوان و باغهاى پردرخت.)
چنانکه میبینیم نبات در درختان نیز به کار رفته است.
(فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ اَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً) (
خداوند، او [
مريم] را به طرز نيكويى پذيرفت و به طرز شايستهاى، نهال وجود او را رويانيد و پرورش داد.)
در لغت آمده
«نَبَتَ الانسانُ نَبَاتاً: نَمَی شَبَابُه» یعنی جوانیش رویید و جوان شد و نیز آمده:
«انْبَتَ الغلامُ: بَلَغَ مَبْلَغَ الرِّجالِ» «خدا او را قبول کرد قبول نیک و او را
تربیت کرد تربیت نیک.»
بعضی گفتهاند تقدیر آن
«فانبتها انباتا فنبت نباتا حسنا» است و به قول بعضی مصدر مجرّد به جای مصدر مزید آمده است.
(وَ اللَّهُ اَنْبَتَکُمْ مِنَ الْاَرْضِ نَباتاً) (و خداوند شما را همچون گياهى از زمين رويانيد.)
این آیه نیز مانند آیه سابق است و میرساند که بشر جزء نباتات و روئیدنیها است و مانند آنها نموّ و
رشد میکند به نظر بعضیها
(نَباتاً) حال است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نبت»، ج۷، ص۹.