نقش روحانیان در رونق عزاداری عصر قاجار، از مباحث مرتبط با تاریخچه عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) است. هر چند دسته‌جات عزاداری و تعزیه در عهد قاجار در رونق عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) تاثیرگذار بودند، اما مجالس روضه‌خوانی و موعظه با نقش‌آفرینی روحانیان بیشترین تاثیر را در رونق مراسمات عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) بر عهده داشتند. به همین مناسبت تدوین رساله‌ها و کتابهایی در ارتباط با وعظ و خطابه، در عصر قاجار رونق خاصی گرفت.
هر چند دسته و تعزیه نقش و جایگاه خاصی در عزاداریامام حسین (علیه‌السّلام) داشت، نبایـد فراموش کرد که گل سرسبد مجالس عزاداری امام حسین، روضه‌خوانی بود و در بیشتر مساجد و تکیه‌ها نه یک روضه‌خوان، بلکه چندین روضه‌خوان به ایراد سخنرانی و شرح مصیبت امام حسین (علیه‌السّلام) می‌پرداختند. البته تعزیه و دسته‌گردانی منافاتی با مجالس روضـه نداشت. معمولاً زمان برگزاری این دو برنامه در وسط روز بود و مجالس روضه بعد از نمازهای جماعت برگزار می‌شد. به طور ویژه باید به مجالسی اشاره کرد که در منازل برگزار می‌شد و رکن اصلی آنها سخنرانی و روضه‌خوانی در رثای اهل بیت بود.
[۱]فقیه حقانی، موسی، «هیئتهای مذهبی به روایت تصویر»، فصلنامه تخصصی تاریخ معاصر، ش ۲۸، ص۲۸۱.
۱. ↑ فقیه حقانی، موسی، «هیئتهای مذهبی به روایت تصویر»، فصلنامه تخصصی تاریخ معاصر، ش ۲۸، ص۲۸۱. ۲. ↑ حسام مظاهری، محسن، «گزارشی اجمالی از عزاداری حسین (علیه‌السّلام) در دوران قاجار»، فرهنگ‌اندیشه، سال پنجم، ش ۸۵ ص۱۱۷. ۳. ↑ حسام مظاهری، محسن، «گزارشی اجمالی از عزاداری حسین (علیه‌السّلام) در دوران قاجار»، فرهنگ‌اندیشه، سال پنجم، ش ۸۵ ص۱۱۸.
