• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نامحرم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: نامحرم
مقالات مرتبط: نامحرم (مقالات مرتبط).


نامَحرم از اصطلاحات به کار رفته در فقه، در مقابل محرم، به کسی گفته می‌شود که از نظر شرع، ازدواج با او جایز است.
بر زنان نامحرم لازم هست که بدن خود را از مردان بپوشانند و مردها هم نباید به بدن زنان نامحرم به جز صورت و دست‌ها از سر انگشتان تا مچ و نیز قدم، نگاه کنند و در صورت نگاه، مرتکب کار حرام می‌شوند.
در مباحث فقهی درباره رابطه بین زن و مرد نامحرم احکامی بیان شده است، که از احکام آن در باب‌های طهارت، صلات، حج و نکاح سخن گفته‌اند.


کسی که از نظر شرع، ازدواج با او جایز است، نامحرم به شمار می‌رود. مقصود از جواز ازدواج، جواز به خودی خود، قطع نظر از موانع است. بنابراین، جواز فی نفسه، با حرمت آن بر اثر پیدایی مانعی، همچون کفر
(ببینید: کفر)
یا سه یا نُه طلاقه شدن زن منافات ندارد.
(ببینید: مَحرَم)


بر زن، پوشاندن همه بدن، جز صورت و دست از سر انگشتان تا مچ و نیز قدم، از نامحرم واجب است.
در وجوب پوشاندن مواضع یاد شده بر زن اختلاف است.
بر مرد، پوشاندن بدن، جز عورت از نامحرم واجب نیست، مگر آنکه علم داشته باشد نامحرم از روی عمد به بدن او نگاه می‌کند. در این صورت، در وجوب پوشاندن بدن بر مرد از باب حرمت اعانه گناه، اختلاف است.
[۱] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۵۰۲.    
[۲] سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیلة، (الستر و النظر)، ص۲۵ – ۴۰.    
(ببینید: پوشش)


بر مرد، نگاه کردن به بدن و موی زن نامحرم، جز صورت و دست از سر انگشتان تا مچ و نیز قدم، حرام است. در جواز نگاه به مواضع یاد شده اختلاف می‌باشد؛ چنان‌که بر زن نیز نگاه کردن به بدن مرد نامحرم، جز مواضع متعارف در عدم پوشش آنها، از قبیل دست‌ها تا آرنج، حرام می‌باشد.
(ببینید: نگاه)


آیا بر زن، شنواندن صدای خود به نامحرم و نیز شنیدن صدای او بدون ضرورت، حرام است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است. برخی صدای زن را در حکم عورت دانسته و حکم به حرمت شنواندن و شنیدن آن کرده‌اند.
[۳] محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۲، ص۴۹۶.    
[۴] علامه حلی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۷.    
[۵] قطان حلی، محمد بن شجاع، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج٢، ص١٠.    
جمعی آن را حرام ندانسته‌اند؛ مگر در صورت بیم فتنه
(ببینید: خوف فتنه)
یا شنیدن از روی لذت.
[۶] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۲، ص۵۷۳.    
[۷] محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱۲، ص۴۳ - ۴۴.    
[۸] شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۷، ص۵۶.    
[۹] مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج۹، ص۳۴۰ - ۳۴۱.    
[۱۰] سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، ج۲، ص۸۷.    
[۱۱] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۷، ص۳۶۳.    
[۱۲] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۸، ‌ص۱۴۱.    
[۱۳] طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۱۰، ‌ص۷۴.    
[۱۴] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷.    
البته بر زن، شنواندن صدای خود به نامحرم با نازک و جذاب کردن صدا که موجب تحریک نامحرم می‌گردد، حرام است.
[۱۵] نراقی، احمد بن محمد، رسائل و مسائل، ج۱، بخش ۱، ص۲۲۸.
[۱۶] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ‌ص۴۹۷.    


لمس بدن نامحرم حرام است، مگر ضرورت اقتضا کند، مانند مقام درمان و معالجه.
[۱۷] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۸۸.    
[۱۸] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۱، ص۲۵۰.    

مصافحه با نامحرم جایز نیست، مگر بـا حایلی همچون دستکش به شرط عدم ریبه و لذت و فشردن دست او.
[۱۹] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷.    
(ببینید: مصافحه)

در آغوش گرفتن نامحرم حرام است.
(ببینید: معانقه)


خلوت کردن با نامحرم در یک مکان، با خوف وقوع در گناه حرام است. آیا در فرض عدم خوف نیز حرام می‌باشد یا نه؟ مسئله اختلافی است.
[۲۰] محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱۲، ص۲۰۰.    
[۲۱] شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۹، ص۳۲۴.    
(ببینید: خلوت)


نگاه کردن به عکس بی حجاب نامحرم بنابر تصریح جمعی، حکم نگاه کردن به او را ندارد؛ از این‌رو، نگاه کردن به عکس نامحرم، بدون قصد لذت و خوف فتنه، جایز است، مگر آنکه صاحب عکس را بشناسد، که در این صورت برخی نگاه کردن را حرام دانسته‌اند، مگر آنکه زن از زنان مبتذل و متهتک باشد.
[۲۲] خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۹۰.    
[۲۳] خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۱.    

عکس برداشتن مرد از زن نامحرم، بنابر قول به عدم وجوب پوشاندن صورت از نامحرم و جواز نگاه کردن به آن، جایز است، مگر آنکه مستلزم حرامی دیگر گردد. دیدن نامحرم در فیلم نیز حکم عکس گرفتن از او را دارد.
[۲۴] خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۹۰.    
[۲۵] خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۱.    
(ببینید: فیلم)


• وضو گرفتن زن در مکان دید نامحرم، موجب بطلان وضو نمی‌شود، مگر آنکه مکان وضو منحصر به همان‌جا باشد، که در این صورت، وظیفه وی تیمم است و اگر وضو بگیرد، بنابر قول برخی باطل خواهد بود.
[۲۶] حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۲، ص۴۸۳ - ۴۸۴.    
[۲۷] آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۳، ص۴۷۷.    
[۲۸] سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۲، ص۴۵۵.    

• غسل دادن کودک سه ساله و کوچکتر از آن، توسط نامحرم، بنابر مشهور، صحیح و جایز است.
[۲۹] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۳، ص۳۹۵ -۳۹۷.    
[۳۰] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۳۳.    

• زن در قرائت نمازهای جهری، همچون نماز صبح، مغرب و عشا، در صورتی که نامحرم صدایش را نشنود، میان جهر و اخفات مخیر و در صورت شنیدن نامحرم و خوف فتنه، اخفات واجب است.
[۳۱] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۳۸۳ – ۳۸۵.    

• سلام کردن به زن نامحرم، بویژه جوان بر مرد مکروه است.
[۳۲] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۲۳۴.    
[۳۳] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷ – ۴۹۸.    

• در صورت نگاه کردن مُحرم به زن نامحرم و جنب شدن بر اثر آن، کفاره واجب می‌شود و کفاره آن، بنابر قول مشهور، با تمکن مالی و ثروتمند بودن، یک شتر و متوسط بودن از نظر دارایی، یک گاو و ضعیف و نادار بودن، یک گوسفند است.
[۳۴] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص۳۹۹ – ۴۰۱.    

• بر زن، آراستن خود برای نامحرم، حرام و پوشاندن آرایش خود از وی واجب است؛
[۳۵] فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۲۲.    
[۳۶] خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۸.    
[۳۷] فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج۲، ص۴۰۴.    
چنان‌که بر او خوش بو کردن خود برای نامحرم حرام می‌باشد.
[۳۸] نراقی، احمد، عوائد الایام، ص۷۲.    
[۳۹] سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۴، ص۴۸۶.    
و در صورت ارتکاب آن غسل مستحب است.
[۴۰] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۱۵۸.    

• بوسیدن و نشاندن دختر بچه شش ساله بر دامن، بدون قصد لذت و شهوت، بر نامحرم مکروه است.
[۴۱] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۸۳.    
[۴۲] خوئی، سیدابوالقاسم، موسوعة الخوئی، ج۳۲، ص۷۳.    
برخی احتیاط را در ترک آن دانسته‌اند.
[۴۳] گلپایگانی، سیدمحمدرضا، هدایة العباد، ج۲، ص۳۰۸.    
[۴۴] اصفهانی، سیدابوالحسن، وسیلة النجاة، ص۶۹۹.    

• جمع کردن موهای جلو سر در صورت قرار گرفتن در معرض دید نامحرم، بر زن مکروه است.
[۴۵] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۱۸۶.    
[۴۶] مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج۸، ص۵۰۹.    

• جمعی از حرمت غنا
(ببینید: غناء)
، غنای زن در مراسم عروسی را به شرط عدم حضور مردان نامحرم و نشنیدن آنان صدای او را، استثنا کرده و آن را جایز دانسته‌اند.
(ببینید: عروسی)

• آیا بر زن، پوشاندن کلاه گیس، گیسوبند و موهای مصنوعی خود از نامحرم واجب و بر مرد، نگاه کردن به آنها حرام است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است.
[۴۷] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۳۱۷ - ۳۱۸.    
[۴۸] حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۵، ص۲۴۸ - ۲۴۹.    
[۴۹] خوئی، سیدابوالقاسم، موسوعة الخوئی، ج۱۲، ص۸۵-۸۶.    


۱. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۵۰۲.    
۲. ↑ سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیلة، (الستر و النظر)، ص۲۵ – ۴۰.    
۳. ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۲، ص۴۹۶.    
۴. ↑ علامه حلی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۷.    
۵. ↑ قطان حلی، محمد بن شجاع، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج٢، ص١٠.    
۶. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۲، ص۵۷۳.    
۷. ↑ محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱۲، ص۴۳ - ۴۴.    
۸. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۷، ص۵۶.    
۹. ↑ مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج۹، ص۳۴۰ - ۳۴۱.    
۱۰. ↑ سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، ج۲، ص۸۷.    
۱۱. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۷، ص۳۶۳.    
۱۲. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۸، ‌ص۱۴۱.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۱۰، ‌ص۷۴.    
۱۴. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷.    
۱۵. ↑ نراقی، احمد بن محمد، رسائل و مسائل، ج۱، بخش ۱، ص۲۲۸.
۱۶. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ‌ص۴۹۷.    
۱۷. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۸۸.    
۱۸. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۱، ص۲۵۰.    
۱۹. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷.    
۲۰. ↑ محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱۲، ص۲۰۰.    
۲۱. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۹، ص۳۲۴.    
۲۲. ↑ خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۹۰.    
۲۳. ↑ خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۱.    
۲۴. ↑ خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۹۰.    
۲۵. ↑ خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۱.    
۲۶. ↑ حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۲، ص۴۸۳ - ۴۸۴.    
۲۷. ↑ آملی، محمدتقی، مصباح الهدی، ج۳، ص۴۷۷.    
۲۸. ↑ سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۲، ص۴۵۵.    
۲۹. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۳، ص۳۹۵ -۳۹۷.    
۳۰. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۳۳.    
۳۱. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۳۸۳ – ۳۸۵.    
۳۲. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۲۳۴.    
۳۳. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۷ – ۴۹۸.    
۳۴. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص۳۹۹ – ۴۰۱.    
۳۵. ↑ فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۲۲.    
۳۶. ↑ خمینی، روح‌الله و سایر مراجع، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۹۷۸.    
۳۷. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج۲، ص۴۰۴.    
۳۸. ↑ نراقی، احمد، عوائد الایام، ص۷۲.    
۳۹. ↑ سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۴، ص۴۸۶.    
۴۰. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۱۵۸.    
۴۱. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۸۳.    
۴۲. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، موسوعة الخوئی، ج۳۲، ص۷۳.    
۴۳. ↑ گلپایگانی، سیدمحمدرضا، هدایة العباد، ج۲، ص۳۰۸.    
۴۴. ↑ اصفهانی، سیدابوالحسن، وسیلة النجاة، ص۶۹۹.    
۴۵. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۱۸۶.    
۴۶. ↑ مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج۸، ص۵۰۹.    
۴۷. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۳۱۷ - ۳۱۸.    
۴۸. ↑ حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۵، ص۲۴۸ - ۲۴۹.    
۴۹. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، موسوعة الخوئی، ج۱۲، ص۸۵-۸۶.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۸، ص۴۶۰.


رده‌های این صفحه : احکام نگاه | حج | صلاة | طهارت | محرم و نامحرم | نکاح
جعبه ابزار