• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَنْی (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَنْی (به فتح میم و سکون نون) از واژگان قرآن کریم به معنی تقدیر و اندازه‌گيرى است.
مشتقات مَنْی که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
تُمْنى‌ (به ضم تاء و سکون میم) به معنای تقدير و اندازه‌گيرى می‌شود؛
تَمَنّى‌ (به فتح تاء، فتح میم و تشدید نون) به معنای آرزو کردن؛
تَمَنَّوْنَ‌ (به فتح تاء، فتح میم و تشدید نون) به معنای آرزو می‌کردید، است.


مَنْی به معنى تقدير و اندازه‌گيرى است.
«منى لك المانى» يعنى اندازه‌گير براى تو اندازه گيرى كرد.
نطفه را از آن جهت منىّ گويند كه با قدرت خداوندى اندازه‌گيرى شده است.


به مواردی از مَنْی که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - مَنِيٍ‌ (آیه ۳۷ سوره قیامت)

(أَ لَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ‌ مَنِيٍ‌ يُمْنى‌)


«آيا آب كمى نبود از اندازه گرفته شده‌اى كه اندازه گرفته می‌شود؟»


۲.۲ - تُمْنى‌ (آیه ۴۶ سوره نجم)

(وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ‌الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى‌. مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى‌)


«و او آفريد دو جفت نر و ماده را از آب اندكى آن‌گاه كه تقدير و اندازه‌گيرى می‌شود.»
به نظر می‌آيد:

(يُمْنى‌)

و

(تُمْنى‌)

در دو آيه فوق اشاره به آن است كه دست تقدير پيوسته نطفه را در هر مرحله اندازه‌گيرى می‌كند؛ زيرا فعل مضارع دلالت بر استمرار دارد.
طبرسی در ذيل آيه دوم فرموده: منى به معنى تقدير است؛ شاعر گويد:
حتّى تبيّن ما يمنى لك المانى
تا بدانى اندازه‌گير چه چيز براى تو اندازه می‌گيرد. مرگ را از آن منيّه گويند كه مقدّر و اندازه‌گيرى شده است. بعضى آن را ريخته شدن گفته‌اند از «امنى الدّماء: اراقها» يعنى خون‌ها را ريخت؛ آن وقت معنى چنين می‌شود: از منىّ‌اى كه در رحم ريخته می‌شود، به نظر نگارنده معنى اوّل بهتر است ولى در آیه بعدی به معنی ریختن است.


۲.۳ - تُمْنُونَ‌ (آیه ۵۸ سوره واقعه)

(أَ فَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُونَ‌)


«خبر دهيد از نطفه‌ای كه در رحم مى‌ريزيد.»
در این آیه به معنى ريختن است؛ يعنى: «خبر دهيد از نطفه‌ای كه در رحم مى‌ريزيد.»


۲.۴ - تَمَنّی

تَمَنّى‌ آرزو كردن است؛ زيرا كه آرزو شده در ذهن انسان اندازه‌گيرى و مصوّر می‌شود.

۲.۴.۱ - تُمْنُونَ‌ (آیه ۱۴۳ سوره آل عمران)

(وَ لَقَدْ كُنْتُمْ‌ تَمَنَّوْنَ‌ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ‌)


«پيش از ملاقات مرگ، مرگ را آرزو می‌كرديد.»


۲.۴.۲ - تَتَمَنَّوْا (آیه ۳۲ سوره نساء)

(وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلى‌ بَعْضٍ‌)


(امتيازات و برتری‌هايى را كه خداوند براى بعضى از شما بر بعضى ديگر قرار داده آرزو نكنيد.)
ظاهراً مراد فرق‌هایی است كه در خلقت ميان زنان و مردان وجود دارد و يا راجع به پيشرفت در مال و اختلاف تقسيم ارث است.
به تفاسير رجوع شود.



۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۲۹۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۷۷۹.    
۳. طریحی نجفی، فخر الدین، مجمع البحرین، ت حسینی، ج۱، ص۴۰۱.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۲۷۴.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۷۷۹.    
۶. قیامت/سوره۷۵، آیه۳۷.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۸۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۱۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۳۲.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،ج۱۰، ص۲۰۴.    
۱۱. نجم/سوره۵۳، آیات۴۵-۴۶    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۷۹.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۱۹.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۴.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۳.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۲۷۴.    
۱۸. واقعه/سوره۵۶، آیه۵۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۲۸.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۳۲.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۶۹.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۷۱.    
۲۳. آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۳.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۴۵.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۱.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۲۷۳.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۴۰۲.    
۲۸. نساء/سوره۴، آیه۳۲.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۸۳.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۵۳۲.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۳۶.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۲۶.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۷۴.    



قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «منی»، ج۶، ص۲۹۵-۲۹۶.    






جعبه ابزار