مَسّ (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَسّ (به فتح میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای دست زدن، رسیدن و یافتن است.
تَماسّ (به فتح تاء) به معنای مسّ كردن يكديگر است.
لا مِساس (به کسر میم) یعنی كسى را مسّ نمیكنم و كسى من را مسّ نمیكند.
مشتقات
مَسّ که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
يَمْسَسْكُمْ (به فتح یاء، سین و سکون میم) به معنای به شما رسيد؛
تَمَسُّوا (به فتح تاء، میم) به معنای تماس بگيريد؛
لَمْ يَمْسَسْنِي (به فتح یاء، سین و سکون میم) به معنای با من تماس نداشته است؛
يَتَمَاسَّا (به فتح یاء و تاء) به معنای با هم نزديكى كنند؛
مَسَ (به فتح میم) به معنای میرسد؛
لامِساسَ (به کسر میم) به معنای با من تماس نگيريد، است.
مَسّ به معنای دست زدن، رسيدن و يافتن است.
در
مجمع گفته مسّ نظير لمس است.
فرقشان آن است كه در لمس احساس هست، اصل مس چسبيدن و شدت جمع است.
تماسّ به معنای مسّ كردن يكديگر است.
به مواردی از
مَسّ که در قرآن به کار رفته است، اشاره میشود:
(إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ)
«اگر به شما شكستى رسيد به قوم كفّار هم شكستى مثل آن رسيده بود.»
(وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ)
(و اگر زنان را پيش از آنكه با آنها تماس بگيريد و
آمیزش كنيد
طلاق دهيد، در حالىكه مَهرى براى آنها تعيين كردهايد، بايد نصف آنچه را تعيين كردهايد به آنها بدهيد.)
(تَمَسُّوهُنَّ)
مقاربت است كه نوعى دست زدن و لصوق است. (وَ لَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ)
(در حالىكه انسانى با من تماس نداشته است.)
مراد در این آیه نكاح است يعنى كسى به وسيله
نکاح با من نزديكى نكرده است.
(فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا)
«بايد عبدى آزاد كند پيش از آنكه با هم نزديكى كنند.»
تماسّ به معنای مسّ كردن يكديگر است.
(يَوْمَ يُسْحَبُونَ فِي النَّارِ عَلى وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَ سَقَرَ)
«به رو در
آتش كشيده میشوند بچشيد آنچه را كه از سقر به شما میرسد.»
(مَسَ سَقَرَ)
عذاب جهنّم است كه به انسان میرسد و
لاصق میشود.
(قالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَياةِ أَنْ تَقُولَ لا مِساسَ)
(
موسی گفت: برو، كه مجازات تو در زندگى دنيا اين است كه به مردم بگويى با من تماس نگيريد.)
در
اقرب الموارد گويد: مساس به فتح اول
اسم فعل است يعنى «من را مسّ كن.» «
لا مَساسَ
» يعنى «مرا مسّ نكن - به من دست نزن.»
ولى قرائت مشهور در قرآن به كسر ميم است؛ در
قاموس گويد: معنى
(لا مِساسَ)
در قرآن آن است كه كسى را مسّ نمیكنم و كسى من را مسّ نمیكند.
آيه درباره
سامری است كه
موسی (علیهالسّلام) به وى گفت: وظيفه تو اين است كه با كسى خلطه نداشته و كسى با تو خلطه نداشته باشد و اين بزرگترين عذاب است كه كسى در اجتماع زندگى كند ولى با كسى حق افت و خيز، گفت و شنود و مراوده نداشته باشد. يعنى: بايد مادام العمر تنها زندگى كنى، به قولى: اين نفرينى است از حضرت موسى به سامرى كه در اثر آن به درد عقام مبتلى شد هر كه به او نزديک میشد تب میگرفت و هر كه پيش او میآمد میگفت: لا مساس لا مساس.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مس»، ج۶، ص۲۵۷.
