مَدینَه (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَدینَه (به فتح میم و نون) از
واژگان قرآن کریم به معنی شهر است.
کلمه مدینه چهارده بار در
قرآن آمده است.
مَدائن (به فتح میم و کسر همزه) سه بار در قرآن به کار رفته است.
مُدون (به ضم میم) به معناى
اقامت است.
مَدينه به معنی
شهر است.
مُدون به معنى اقامت است.
«مدن بالمكان و مدونا: اقام» ظاهرا شهر را از آن جهت
مدينه گويند كه مردم در آن اقامت دارند.
امّا
تمدّن كه به معنى خروج از
جهل و دخول به راه انسانيت و ترقّى است ظاهرا از معانى مستحدثه است.
بعضى مدينه را از
«دان» دانسته و ميم آن را زايد گرفته‌اند.
مدائن جمع مدینه است.
به مواردی از
مَدينه که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(إِنَّ هذا لَمَكْرٌ مَكَرْتُمُوهُ فِي الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها)
(حتماً اين نيرنگ و توطئه‌اى است كه در اين شهر و ديار به كار گرفته‌ايد، تا اهلش را از آن بيرون كنيد.)
مدينه در قرآن گاهى در مطلق شهر به كار رفته است.
(وَ قالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ)
(گروهى از زنان شهر گفتند: همسر
عزیز، غلامش را به سوى خود دعوت مى‌كند.)
(ما كانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ)
(سزاوار نيست كه اهل مدينه و كسانى از اعراب باديه نشين كه اطراف آن‌ها هستند، از پيامبر خدا جدا شوند.)
گاهى مراد از آن
مدينه الرسول است كه ابتدا به نام
یثرب خوانده می‌شد و پس از
هجرت رسول خدا مدينه خوانده شد.
(يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ)
(آن‌ها مى‌گويند: اگر به مدينه باز گرديم، عزيزان، ذليلان را بيرون مى‌كنند.)
(فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدائِنِ حاشِرِينَ)
(
فرعون مامورانِ گردآورى نيرو را به شهرها فرستاد.)
جمع آن در قرآن فقط مدائن به كار رفته است.
به موردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در مورد اصحاب مدائن می‌فرماید:
«أَيْنَ الَّذِينَ ... مَدَنُوا الْمَدَائِنَ.» «كجايند آن‌ها كه شهرها بنا كردند.»
مدينه چهارده بار در قرآن به کار رفته است.
مدائن سه بار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مدینه»، ج۶، ص۲۴۴.
