محمد بن سلیمان مالقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن سلیمان مالقی (
۴۳۴ ـ
۵۲۵ هـ.ق) قاری و نحوی برجسته اندلسی بود.
او اصالتاً از نَفْزَه و اهل مالقه بود.
از شاگردان غانم بن ولید و ابن دلهات به‌شمار می‌رفت و خود نیز استاد قاریان و نحویان متعددی شد.
در قرائات، کتاب
تعلیل فی القراءات العشر و در جغرافیا،
شرح کبیر بر کتاب البلدان دینوری را نگاشت.
ابن جزری اثر اخیر را سی‌جلدی دانسته است.
وی در سال ۵۲۵ (هجری قمری) درگذشت.
ابوعبداللّه محمد بن سلیمان بن احمد نَفْزَی میالیسی مالقی مشهور به
ابن اخت غانم،
اهل مالقه از شهرهای بزرگ
اندلس بود.
به هر حال ایشان از مقریان برجسته آن روزگار در سرزمین اندلس بود و به
نحو نیز آشنایی خوبی داشت.
نَفْزَی در ولادتش اختلاف است و چند قول وجود دارد که عبارت است از:
ابن بشکوال ولادت او را در سال
۴۷۳ (هجری قمری) نوشته است.
یاقوت آن را در ۴۳۴ (هجری قمری) دانسته است.
به نظر می‌رسد قول اول تصحیف و قول آخر مقرون به صحت است، چون در بعضی منابع آمده مالقی هنگام مرگ ۸۸ ساله بود.
از این‌رو با توجه به سال مرگ وی در سال ۵۲۵ (هجری قمری) باید تولد او در ۴۳۴ (هجری قمری) یا
۴۳۷ (هجری قمری) بوده باشد.
لذا نوشته ابن بشکوال تصحیف ۴۳۷ (هجری قمری) است.
درباره
میالیسی بزرگان سخنانی گفته‌اند از جمله؛ یاقوت حموی می‌نویسد: محمد بن سلیمان اهل نَفْزَه، از توابع اندلس بود و نسبت وی به این سبب است.
ابن بشکوال می‌نویسد: نفزی در مسافرت‌های مکرری که به قرطبه داشت،
شمار فراوانی از او بهره بردند و او خود نیز در زمره آنان بود.
همو در ادامه یادآور می‌شود: نفزی کتاب‌های بسیاری به همراه داشت.
از آن کتاب‌ها بهره می‌برد و حتی برخی را از حفظ داشت و به متون آن‌ها مسلط بود؛ اما خط خوبی نداشت.
ابن اخت غانم در رشته نحو از استادان مشهوری چون دایی‌اش غانم بن ولید
و ابومطرف شعبی
و ابن ابی‌العباس بن دلهات بهره برد.
محمد بن سلیمان کرسی تدریس داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان می‌توان به افرادی چون ابوالحسن بن نعمه
و یسع بن حزم اشاره کرد.
ابوعبداللّه آثاری از خود بر جای گذاشت که عبارت‌اند از:
• تعلیل فی القراآت العشر؛
• الشرح الکبیر علی البلدان لابی حنیفه الدینوری.
ابن جزری کتاب اخیر وی را در
شرح کتاب النبات ابوحنیفه دینوری دانسته است که سی مجلد است.
مالقی در سال ۵۲۵ (هجری قمری) از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن سلیمان مالقی»، ج۴، ص۳۸۳.
