قَرْن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَرْن (به فتح قاف و سکون راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای جمع کردن است.
اِقْتِران (به کسر الف، تاء و سکون قاف) به معنای اجتماع دو چیز یا چیزهاست.
اِقْران (به کسر الف و سکون قاف) به معنای توانایی است.
تَقْرین (به فتح تاء و سکون قاف) به معنای بسته شدن شدید است.
قَرین (به فتح قاف) که به معنای
رفیق و مصاحب می‌باشد.
مشتقات
قَرْن که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
قَرْنٍ (به فتح قاف و سکون راء) به معنای هلاک کردیدم؛
قَرْناً (به فتح قاف و سکون راء) به معنای پدید آوردیم؛
قُرُوناً (به ضم قاف) به معنای پدید آوردیم؛
مُقْتَرِنِینَ (به ضم میم، سکون قاف و فتح تاء) به معنای بیایند؛
مُقْرِنِینَ (به ضم میم و سکون قاف) به معنای توانا؛
مُقَرَّنِینَ (به ضم میم و فتح قاف) به معنای به شدت بسته شده‌اند؛
قَرِینٌ (به فتح قاف و سکون راء) به معنای همنشینی و مصاحب؛
قَرِینُهُ (به فتح قاف و کسر راء) به معنای همراه و همنشین است.
قَرْن (بر وزن فَلْس) به معنای جمع کردن است.
«قَرَنَ البعیرین: جمعهما فی حبل» دو
شتر را با یک طناب بست. جمع آن قُرون است.
راغب گفته: قرن، جماعتی را گویند که در زمان واحد نزدیک به هم زندگی می‌کنند،
«الْقَرْنُ: القوم المقترنون فی زمن واحد.» طبرسی فرموده: قرن، مردم هر زمان است و آن از نزدیک به هم بودن در یک زمان متّخذ شده است.
زجّاج گوید: به نظر من قرن، اهل هر زمانی است که در آن پیغمبری یا طبقه‌ای از اهل علم بوده است.
در
قاموس و
اقرب گفته: قرن هر امتی است که هلاک شده و احدی از آن‌ها باقی نمانده است.
به مواردی از
قَرْن که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
قید هلاک شدن در معنای قرن، مورد تصدیق قرآن نیست بلکه
اعمّ است، مثل آیه:
(اَ لَمْ یَرَوْا کَمْ اَهْلَکْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ)
(آيا نديدند چه بسيار از اقوام بى‌ايمان پيشين را
هلاک كرديم.)
که درباره
امّت هلاک شده است.
(وَ اَنْشَاْنا مِنْ بَعْدِهِمْ قَرْناً آخَرِینَ)
(و اقوام ديگرى بعد از آنان پديد آورديم.)
که به وجود آمدن مراد است نه هلاک شدن.
(ثُمَّ اَنْشَاْنا مِنْ بَعْدِهِمْ قُرُوناً آخَرِینَ)
(سپس اقوام ديگرى را پس از آن‌ها پديد آورديم.)
به هر حال مراد از قرن و قرون در
قرآن زمان نیست، خواه
صد سال باشد یا کمتر یا بیشتر.
به معنای اجتماع دو چیز یا چیزهاست در یک معنی از معانی، گویند: زید قرین عمرو است در
ولادت، در
شجاعت، در
قدرت و غیره.
(اَوْ جاءَ مَعَهُ الْمَلائِکَةُ مُقْتَرِنِینَ)
«یا
ملائکه با او با هم بیایند.»
اِقْران به معنای اِطاقه و توانایی است، یعنی قرین شدن در توانایی. گویند:
«اَقْرَنَ الامر: اطاقه» (سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ)
یعنی: «
منزّه است خدایی که این مرکب را بر ما مسخّر کرد و گرنه ما بر تسخیر آن
توانا نبودیم.»
تَقْرین به معنای بسته شدن شدید است.
در
مفردات و اقرب گفته تقرین برای کثرت و مبالغه است.
(وَ تَرَی الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئِذٍ مُقَرَّنِینَ فِی الْاَصْفادِ)
یعنی: «گناهکاران را بینی که با زنجیرها به شدت با هم بسته شده‌اند.»
قَرین به معنای
رفیق و مصاحب است.
(قالَ قائِلٌ مِنْهُمْ اِنِّی کانَ لِی قَرِینٌ)
(يكى از آن‌ها مى‌گويد: من در
دنیا همنشينى داشتم).
(وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ)
«هر که از
یاد خدا اعراض کند شیطانی بر او می‌گماریم که مصاحب اوست.»
آیات قرآن صریح‌اند در اینکه هر که به
خدا توجّه کند، ملائکه بر او نازل شده یاریش می‌کنند:
(اِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ اَلَّا تَخافُوا.)
(به يقين كسانى كه گفتند: «پروردگار ما خداوند يگانه است.» سپس استقامت كردند،
فرشتگان بر آنان نازل مى‌شوند كه: نترسيد.)
آنان که از خدا رو گردانند
شیاطین به سراغشان آمده بر اصرارشان می‌افزایند، مثل آیه ما نحن فیه؛
(و اَ لَمْ تَرَ اَنَّا اَرْسَلْنَا الشَّیاطِینَ عَلَی الْکافِرِینَ تَؤُزُّهُمْ اَزًّا)
(آيا نديدى‌كه ما شياطين را به سوى
کافران فرستاديم تا آنان را شديداً تحريک كنند.)
(وَ قالَ قَرِینُهُ هذا ما لَدَیَّ عَتِیدٌ)
(فرشته همراه او مى‌گويد: اين
نامه اعمال اوست كه نزد من حاضر است.)
(قالَ قَرِینُهُ رَبَّنا ما اَطْغَیْتُهُ وَ لکِنْ کانَ فِی ضَلالٍ بَعِیدٍ)
(و همنشينش از شياطين مى‌گويد: «پروردگارا! من او را به
طغیان وانداشتم، بلكه او خود در
گمراهی دور و درازى بود.)
ظاهرا مراد از قرین اول همان
رقیب و عتید و شهید است که در آیات ما قبل آمده و از قرین دوم
شیطان مضلّ است که در آیه
(نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً)
و غیره مذکور است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قرن»، ج۵، ص۳۰۹.
