• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فخر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَخْر (به فتح فاء و سکون خاء) از واژگان قرآن کریم به معنای باليدن به مال و جاه است.
فَخور چهار بار در قرآن مجید آمده، سه بار توأم با «مختال» و يک‌بار با فَرِح است.
مشتقات فَخْر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
كَالْفَخَّارِ (به فتح فاء و خاء) به معنای سفال،
فَخُورٍ (به فتح فاء و ضم خاء) به معنای فخرفروشى و متكبّرِ است.


فَخْر به معنای باليدن به مال و جاه است.
«الْفَخْرُ الْمُباهاةُ فِى الأشْياءِ الْخارِجَةِ عَنِ الإنْسانِ كَالْمالِ وَ الْجاهِ.»


به مواردی از فَخْر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - كَالْفَخَّارِ (آیه ۱۴ سوره الرحمن)

(خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ‌ كَالْفَخَّارِ)
(انسان را از گلِ خشكيده‌اى همچون سفال آفريد.)
معنى آيه در صلصال گذشت.


۲.۲ - فَخُورٍ (آیه ۱۸ سوره لقمان)

(إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ‌ فَخُورٍ)
«خدا هيچ متكبّرِ نازنده را دوست ندارد.»
مختال به معنى متكبّر و فخور به معنى بالنده و نازنده است. تکبّر در نفس آدمى و فخر اظهار و شمردن اسباب تکبّر و باليدن بر آن‌ها است و هر دو صيغه مبالغه‌اند.


۲.۳ - فَخُورٌ (آیه ۱۰ سوره هود)

(إِنَّهُ لَفَرِحٌ‌ فَخُورٌ)
(غرق شادی و غفلت و فخرفروشی مى‌شود.)
فَرِح نيز شادى از روى تكبّر است. آیات به نظر می‌دهند كه باليدن از لوازم تكبير است.



فَخور چهار بار در قرآن مجيد آمده، سه بار توأم با «مختال» و يک‌بار با فَرِح است.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۵۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۳۶.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۷.    
۵. الرحمن/سوره۵۵، آیه۱۴.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۱.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۶۵.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۹۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۷۵.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۴.    
۱۱. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۸.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۲۶.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۱۸.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۸۴.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۵۰۰.    
۱۶. هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲۲.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۳۳.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۵۶.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۶.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۰.    
۲۲. هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۲۳. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۸.    
۲۴. الرحمن/سوره۵۵، آیه۱۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فخر»، ج۵، ص۱۵۵.    






جعبه ابزار