عمد

عمد، انجام دادن یا ترک عملی از روی اختیار و قصد، و در مقابل سهو می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ - معنای عمد
۲ - احکام فقهی
۳ - حکم تکلیفی
۴ - آثار ترک وفعل عمد
       ۴.۱ - بطلان عمل
       ۴.۲ - ثبوت کفّاره
       ۴.۳ - حدّ و تعزیر
       ۴.۴ - قصاص
۵ - پانویس
۶ - منبع

۱ - معنای عمد

[ویرایش]

عمد در لغت به معنای قصد آمده است؛ لیکن در کلمات فقها مقابل سهو و در باب جنایات در برابر خطا به کار رفته است.

عمد منافاتی با اضطرار، اکراه و جهل ندارد؛ زیرا در موارد اکراه، اضطرار و جهل نیز اراده و قصد وجود دارد. از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در ابواب مختلف فقه ؛ اعم از عبادات و معاملات به معنای اعم سخن گفته‌اند.

۳ - حکم تکلیفی

[ویرایش]

ترک واجبات یا ارتکاب محرمات از روی عمد ، در صورتی که مضطر، مُکرَه و یا جاهل قاصر نباشد، حرام است.

۴ - آثار ترک وفعل عمد

[ویرایش]

بر فعل یا ترک عمدی عبادات و غیر عبادات آثاری مترتب است، از جمله:

۴.۱ - بطلان عمل

اخلال عمدی به اجزا و شرایط نماز موجب بطلان آن می‌شود، چنان که ارتکاب عمدی مبطلات روزه، بطلان آن را در پی دارد. همچنین ترک عمدی ارکان حج و عمره همچون طواف و سعی موجب بطلان حج و عمره می‌گردد.

۴.۲ - ثبوت کفّاره

ارتکاب برخی محرمات از روی عمد، موجب ثبوت کفّاره است، مانند افطار عمدی روزه ، ماه رمضان بدون عذر و یا ارتکاب برخی محرمات احرام.

۴.۳ - حدّ و تعزیر

ارتکاب عمدی محرمات در غیر موارد عذر، موجب ثبوت کیفر است. کیفر دو گونه است: یا مقدار آن نامشخص و بسته به نظر حاکم شرع است و یا مشخص می‌باشد. قسم نخست، تعزیر و قسم دوم حد نامیده می‌شود.

۴.۴ - قصاص

در جنایات عمدی مقابل جنایات خطایی قصاص ثابت است؛ خواه جنایت، کشتن دیگری باشد و یا آسیب رساندن به اعضا و منافع او. البته در کودک و دیوانه، عمد آنان خطا به شمار رفته و حکم خطا بر آن جاری می‌شود.