رَوْد (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَوْد (به فتح راء و سکون واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای طلب كردن و خواستن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
اِراده (به کسر الف) به معنى
قصد؛
اِرْتياد (به کسر الف و سکون راء) نيز به معنى
طلب؛
اَرْواد (به فتح الف و سکون راء) به معناى
مدارا در رفتن؛
رُوَیْد (به ضم راء و فتح واو و سکون یاء)به معنای قليل و كم؛
رائِد (به فتح راء و کسر همزه) یعنی كسی كه او را از پيش مىفرستند تا مكانى براى نزول قافله معين كند، گویى او آن مكان را طلب مىكند.
مَرْوَد (به فتح میم و سکون راء و فتح واو) و
مُرْوَد (به ضم میم و سکون راء و فتح واو)
مصدر میمی و به معنى مهلت؛
مُرْتاد (به ضم میم و سکون راء) به معنی طلب كننده است.
رَوْد به معنای طلب كردن و خواستن است.
«رَادَهُ رَوْداً و رِيَاداً: طلبهُ» اِراده به معنى قصد است و از همين ماده میباشد.
اِرْتياد نيز به معنى طلب است.
«ارْتَادَ الشيءَ ارْتيَاداً: طلبهُ» اَرْواد به معناى مدارا در رفتن است.
برخی از مواردی که در «نهجالبلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل میباشد:
امام علی (علیهالسلام) جریر بن عبدالله را پيش
معاویه فرستاده بود كه از
شام بیعت بگيرد،
اصحاب عرض كردند يا
امیر المومنین آماده جنگ با معاويه شويد فرمود: آماده شدن به جنگ با آنكه «جرير» نزد آنها است راه را براى بيعت آنها مىبندد.
«وَ الرّأْیُ مَعَ الاَْناةِ، فأَرْوِدوا، وَ لا أَكْرَهُ لَكُمُ الاْعْدادَ»
يعنى: «نظر من تأخير و تأّنى در مهيا شدن است با مدارا حركت كنيد، آماده شدن شما را مكروه ندارم.»
رُوَیْد تصغير «رود» میباشد و به معنای قليل و كم است و آن سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
در يك جريانى كه در «طمح» خواهد آمد
يک نفر از
خوارج به امام گفت:
خدا او را بكشد چقدر دانا است. اصحاب خواستند او را بكشند، فرمود:
«رُوَيْداً، إِنَّما هُوَ سَبٌّ بِسَبٍّ، أَوْ عَفْوٌ عَنْ ذَنْب!»
يعنى: «كمى مهلت دهيد،
انتقام او فحشى است در مقابل فحشى يا
عفو از
گناه او است نه گشتن او.»
«رائد» كسی كه او را از پيش مىفرستند تا مكانى براى نزول قافله معين كند، گوئى او آن مكان را طلب مىكند.
«فاسْتَمِعوا مِنْ رَبّانِيّكُمْ، وَ أَحْضِروهُ قُلوبَكُمْ... وَ لْيَصْدُقْ رائِدٌ أَهْلَهُ، وَ لْيَجْمَعْ شَمْلَهُ»
یعنی: «از
مربّی خويش بشنويد، حرف او را در قلب گيريد، پيش قراول به اهل خود راست گويد.»
«
مَرْوَد» (بر وزن مكتب) مصدر ميمى است به معنى مهلت.
«
مَرْوَد» به فتح و ضم اول هر دو آمده است.
«إِنَّ لِبَنی أُمَيَّةَ مِرْوَداً يَجْرونَ فيهِ، وَ لَوْ قَدِ اخْتَلَفوا فيَما بَيْنَهُمْ ثُمَّ كادَتْهُمُ الضِّباعُ لَغَلَبَتْهُمْ»
يعنى: «براى
بنیامیّه مهلتى هست كه در آن حركت (و حكومت) مىكنند و چون در ميان خود اختلاف كردند و بعد كفتارها با آنها جنگيدند بر آنها غلبه خواهند كرد (يعنى نه شيرها بلكه حتى كفتارها)»
سید رضی فرموده: اين سخن فصيحترين و عجيبترين سخن است امام علی (صلواتاللهعليه) مهلت را به ميدانى تشبيه كرده كه بنىاميه در آن اسب دوانى مىكنند و چون به آخر رسيدند نظامشان شكست مىخورد.
ابن ابی الحدید گويد: اين سخن از اخبار صريح غيب است، چون بنى اميّه تااختلاف در بين آنها نبود حكومتشان منظم بود و چون
ولید بن یزید به حكومت رسيد، عموزادهاش
یزید بن ولید بر او شوريد و او را كشت، بنىاميه اختلاف كردند وعده صدق امام رسيد،
بنی عباس خروج كردند تا ملک بنىاميه در دست
ابو مسلم خراسانی ساقط شد و او در اول كارش از اضعف خلق الله و فقيرترين آنها بود و اين تصديق سخن آن حضرت است كه فرمود:
«ثمّ كادتم الضباع لغلبتهم»
«
مُرْتاد»: طلب كننده از ارتياد است.
درباره آميخته شدن
حق و
باطل فرموده:
«فَلَوْ أَنَّ الْباطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزاجِ الْحَقِّ لَمْ يَخْفَ عَلى الْمُرْتادينَ»
یعنی: «اگر باطل از اختلاط حق خالص بود حق بر طالبان آن مخفى نمىماند.»
رُوَیْد تصغير «رود» میباشد و به معنای قليل و كم است و آن سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رود»، ج۱، ص۴۷۸-۴۷۹.
