خدیجی اصغر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالحسن علی بن عبدالله بن محمد بن عاصم بن زید خدیجی نیلی (قرن ۴ق)، که به خدیجی اصغر نیز شهرت داشت، از نوادگان
حضرت خدیجه (علیهاالسلام) بود.
او از راویان ضعیف و فاسدالمذهب شناخته می‌شود و به دلیل ضعف در نقل
حدیث، مورد نقد قرار گرفته است.
برخی منابع به آثار او مانند «النوادر»، «کتاب خدیجه» و «الصفینیات» اشاره کرده‌اند، که برخی از آن‌ها به شدت مورد نقد قرار گرفته‌اند.
تاریخ وفات وی دقیقاً مشخص نیست، اما احتمالاً در سده چهارم هجری درگذشته است.
ابوالحسن علی بن عبدالله بن محمد بن عاصم بن زید خدیجی نیلی را به خدیج بن سلامه نیز نسبت داده‌اند؛
ولی به گفته
نجاشی، علی از نوادگان حضرت خدیجه (علیهاالسلام) همسر
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) بود و به همین سبب به خدیجی اصغر شهرت یافته است.
وی از
خدیجی اکبر (علی بن عبدالمنعم بن هارون) روایت دارد.
بر پایه گزارش نجاشی، وی از راویان ضعیف و فاسدالمذهب و غیر قابل اعتماد بود.
علامه و
ابن داوود نیز او را در زمره راویان ضعیف به شمار آورده‌اند.
از استادان و مشایخ خدیجی اطلاعی در دست نیست؛ اما در برخی منابع، نام دو تن از شاگردان وی که روایاتی را از او نقل کرده‌اند، به چشم می‌خورد.
احمد بن ابراهیم بن ابی‌رافع استاد
شیخ مفید و
هارون بن موسی تلعکبری (م.
۳۸۵ق) از مشایخ اجازه نجاشی از شاگردان و راویان او به شمار می‌روند.
آثار خدیجی عبارت‌اند از:
• النوادر؛
• کتاب خدیجه و عقبها و ازواجها؛
• الصفینیّات و الکوفیات؛
نجاشی که ظاهراً خود، اثر اخیر را در اختیار نداشته، می‌نویسد: این کتاب در بردارنده افعال
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بوده؛ اما همان‌گونه که برخی از اصحاب امامیه نقل کرده‌اند، اثری بسیار مخلوط و مورد لعن و نفرین است.
تاریخ درگذشت وی دانسته نیست؛ اما به اعتبار وفات شاگردش تلعکبری می‌توان خدیجی را از رجال سده چهارم دانست.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «علی خدیجی»، ج۲، ص۲۸۶.
