• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَلیم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حَلیم (قاموس قرآن (جلد ۲))
مقالات مرتبط: حَلیم (لغات‌قرآن)، حِلْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)، حلیم.


حَلیم (به فتح حاء) از واژگان قرآن کریم به معنای بردبار است.
این کلمه از اسماء حسنی و صیغه مبالغه به معنی مهلت دهنده است؛ زیرا خداوند متعال به گناهکاران مهلت می‌دهد و در عذاب آن‌ها عجله نمی‌کند.
این واژه مجموعا ۱۵ بار در قرآن کریم استعمال شده، ۱۱ بار آن درباره خداوند، و چهار بار درباره حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، اسماعیل (علیه‌السّلام) و شعیب (علیه‌السّلام) آمده است.


حَلیم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۸.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۳.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۴۸.    
به معنی بردبار است.
این کلمه از اسماء حسنی و صیغه مبالغه است و معنی آن درباره خدا چنان‌که طبرسی ذیل آیه ۲۲۵ بقره
[۴] بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
گوید: مهلت دهنده است‌.
[۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۹۴.    


به مواردی از حَلیم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حَلِیمٌ‌ (آیه ۲۲۵ سوره بقره)

(وَاللَّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ‌.)

[۶] بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    

«خدا چاره‌ساز و مهلت دهنده است.»
[۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۷۷-۷۸.    
[۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۵۱.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۵۶.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۶۹.    

به گناهکاران مهلت می‌دهد و در عذاب آن‌ها عجله نمی‌کند. ناگفته نماند مهلت دادن یک‌نوع بردباری است. پس خدا حلیم است یعنی در عقوبت عجله و در هر نادانی بنده، غضب نمی‌کند.


۲.۲ - حَلِیمٌ‌ (آیه ۱۱۴ سوره توبه)

(اِنَّ اِبْراهِیمَ لَاَوَّاهٌ‌ حَلِیمٌ‌.)

[۱۱] توبه/سوره۹، آیه۱۱۴.    

(به يقين، ابراهيم دلسوز و بردبار بود.)
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۵.    
[۱۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۴۱.    
[۱۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۹۸.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۲۲.    
[۱۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۶.    



۲.۳ - حَلِیمٌ‌ (آیه ۸۷ سوره هود)

(اِنَّکَ لَاَنْتَ‌ الْحَلِیمُ‌ الرَّشِیدُ.)

[۱۷] هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    

(تو كه مرد بردبار و فهميده‌اى هستى.)
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۳۱.    
[۱۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۵۴۸.    
[۲۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۶۶.    
[۲۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۱۱.    
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۸۶.    



حلیم مجموعا ۱۵ بار در قرآن شریف استعمال شده است.
[۲۳] بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
[۲۴] توبه/سوره۹، آیه۱۱۴.    
[۲۵] هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    



۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۸.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۳.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۴۸.    
۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۹۴.    
۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۷۷-۷۸.    
۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۵۱.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۵۶.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۶۹.    
۱۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۱۴.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۵.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۴۱.    
۱۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۹۸.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۲۲.    
۱۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۶.    
۱۷. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۳۱.    
۱۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۵۴۸.    
۲۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۶۶.    
۲۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۱۱.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۸۶.    
۲۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۲۵.    
۲۴. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۱۴.    
۲۵. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حلیم»، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۹.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره بقره | واژه شناسی واژگان سوره توبه | واژه شناسی واژگان سوره هود
جعبه ابزار