بَعْل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَعْل (به فتح باء و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای شوهر،
معبود، استعلا و نام
بتی در
بعلبک است.
جمع این واژه
بُعُولَة (به ضم باء و عین و فتح لام) به معنای همسران است.
مشتقات
بَعْل که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
بَعْلی (به فتح باء و سکون عین) به معنای شوهرم؛
بُعُولَتُهُنَ (به ضم باء و عین) به معنای همسرانشان؛
بَعْلًا (به فتح باء و سکون عین) به معنای بت بعل است.
بَعْل به معنای شوهر است.
جمع بعل،
بُعُولَة است.
به مواردی از
بَعْل که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ اَنَا عَجُوزٌ وَ هذا بَعْلی شَیْخاً)
«من پیرزنم و این شوهرم پیر است.»
(وَ بُعُولَتُهُنَ اَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فی ذلِکَ)
(و همسرانشان براى بازگرداندن آن‌ها به زندگى زناشويى در اين مدّت، از ديگران سزاوارترند.)
(اَ تَدْعُونَ بَعْلًا وَ تَذَرُونَ اَحْسَنَ الْخالِقینَ)
(آيا «
بت بعل» را مى‌خوانيد و بهترين
آفریدگار را رها مى‌سازيد؟!)
گفته‌اند بعل نام بتی بود در بعلبک.
ناگفته نماند در بعل معنی استعلا هست.
استعلا از معنای اصلی آن که شوهر است و یک نوع تفوّق بر
زن دارد ملحوظ شده است.
راغب گوید به درختی که بزرگ شده و رطوبت زمین را به وسیله‌ی ریشه‌هایش جذب می‌کند به جهت استعلا بعل گفته‌اند.
قهرا باید گیاهان که رطوبت جذب می‌کنند نیز چنین باشند.
در
وسائل الشیعه از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل است:
«فی الصَّدَقَةِ فِیمَا سَقَتِ السَّمَاءُ وَ الْاَنْهَارُ اِذَا کَانَتْ سَیْحاً اَوْ بَعْلًا الْعُشْرُ» (در
زکوة در آن‌چه آسمان و نهرها آن را آبیاری کرده هر گاه به وسیله
آب جاری یا به وسیله‌ی ریشه باشد ده یک است.)
راغب گوید: عرب به معبود خود که به وسیله‌ی آن به
خدا تقرب می‌جوید، بعل می‌گوید.
علی هذا ممکن است معنی آیه‌ی فوق: چنین باشد: «آیا معبود نکره‌ای می‌خوانید و احسن الخالقین را ترک می‌کنید؟.» در این صورت مفرد آن اشاره به واحد نامعلوم از خدایان آن‌ها است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعل»، ج۱، ص۲۰۵.
