انحلال شرکت مختلط غیرسهامی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شرکت مختلط غیرسهامی، شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با
مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام تشکیل میشود. شریک ضامن، مسئول پرداخت تمام بدهی است که ممکن است علاوه بر داراییهای شرکت بهوجود آید. شریکی با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایهای است که در شرکت گذاشته و یا باید بگذارد.
ماده ۱۶۱ قانون تجارت موارد انحلال شرکت مختلط غیرسهامی را جز در موارد:
فوت یا
محجوریت و یا
ورشکستگی شریک و یا شرکای با مسئولیت محدود، تابع مقرراتی مینماید که در مورد شرکتهای تضامنی پیشنهاد شده است.
این ماده تصریح میکند: «مقررات مواد ۱۳۶ -۱۳۷-۱۳۸-۱۳۹و ۱۴۰ در مورد شرکتهای مختلط غیر سهامی نیز جاری است.»
بنابراین چه در مورد انحلال شرکت مختلط غیرسهامی و چه در مورد نتایج انحلال آن، همان مقرراتی اعمال میشود که بر
شرکت تضامنی حاکم است.
شرکت مختلط غیرسهامی، بدون انتشار سهام (
سهام، قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که نشان دهنده میزان مشارکت و
تعهدات و
منافع صاحب آن در شرکت سهامی میباشد. (ماده ۲۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷)) تشکیل میشود. انحلال این
شرکت در مواردی تابع قواعد کلی مشترک راجعبه شرکتها و در مواردی غیر از آن است. در نتیجه این شرکت در موارد زیر منحل میشود:
۱- وقتی شرکت به مقصودی که برای انجام دادن آن تشکیل شده، برسد و یا انجام دادن آن مقصود غیر ممکن شود. مثلاً شرکتی برای
واردات کالایی خاص تشکیل شود اما پس از مدتی واردات این کالا،
ممنوع اعلام شود. (ماده ۱۳۶ بند الف)
۲- وقتی که شرکت برای مدت معین تشکیل شده و مدت آن
منقضی شود. (ماده ۱۳۶ بند الف)
۳- ورشکستگی شرکت در نتیجه عدم پرداخت بدهیهایی که بر عهده دارد، بهوجود میآید. (ماده ۴۱۲ قانون تجارت)
دادگاه پس از رسیدگی، حکم ورشکستگی را صادر و انحلال شرکت را اعلام میکند.
(ماده ۱۳۶ بند الف)
۴- در صورت توافق تمام شرکا؛ از آنجا که برای تشکیل شرکت موافقت همه شرکا لازم است، برای منحل کردن شرکت نیز تمام شرکا باید با هم توافق کنند. (ماده ۱۳۶ بند ب)
۵- در صورت منتفی شدن تعدد شرکا؛ اگر به هر دلیلی در شرکت بیش از یک شریک باقی نماند، دیگر شراکتی باقی نخواهد ماند.
علاوه بر موارد فوق، این شرکت در موارد دیگری نیز منحل میشود که در زیر به آن اشاره میشود:
۱- در صورتی که یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از
دادگاه، درخواست کند و دادگاه آن دلایل را موجه دانسته، حکم به انحلال بدهد. (بند ج ماده ۱۳۶ قانون تجارت) البته با توجه به تبصره این ماده هرگاه دلایل این انحلال مربوط به شریک یا شرکای معین باشد دادگاه میتواند به تقاضای سایر شرکا، به جای انحلال، حکم به اخراج آن شریک یا شرکای معین را بدهد.
۲- در صورت
فسخ یکی از شرکا؛ هر یک از شرکا میتواند درخواست فسخ شرکت را بنماید البته در صورتیکه در
اساسنامه این حق از شرکا سلب نشده باشد و ناشی از قصد ضرر زدن به سایر شرکا یا اشخاص دیگر نباشد. این تقاضا باید شش ماه قبل از فسخ به شرکا اعلام شود چنانچه بر طبق اساسنامه باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی شود، فسخ در هنگام پایان محاسبه سالیانه به عمل میآید. (ماده ۱۳۷ قانون تجارت)
البته اگر شریک با مسئولیت محدود این حق فسخ را اعمال کند به دلیل اینکه او در اداره شرکت با مسئولیت محدود دخالتی ندارد و نقش او کم اهمیتتر از شریک تضامنی است قابل انتقاد است.
۳- ورشکستگی یکی از شرکای ضامن به انحلال شرکت منجر میشود. (بند ه ماده ۱۳۶ قانون تجارت) برای انحلال، کافی است که
مدیر تصفیه (کسی که اداره امور مربوط به ورشکسته را بر عهده دارد) شریک ورشکسته کتباً تقاضای انحلال شرکت را کرده باشد و از این تقاضا شش ماه گذشته و شرکت، مدیر تصفیه را از تقاضای مزبور منصرف نکرده باشد. (ماده ۱۳۸ قانون تجارت)
در این شرکت ورشکستگی یکی از شرکای با مسئولیت محدود منجر به انحلال شرکت نمیشود. (ماده ۱۶۱ قانون تجارت) زیرا در شرکت مختلط غیرسهامی، شرکای ضامن مسئول پرداخت تمامی بدهیهای شرکت هستند، در حالیکه شریک با مسئولیت محدود در برابر بدهی شرکت، درصورتی که زاید بر سرمایهاش باشد مسئولیتی ندارد. به همین جهت ورشکستگی او نیز تاثیری در ورشکستگی شرکت ندارد.
البته اگر چنین شریکی سهم خود را از سرمایه شرکت بهطور کامل پرداخت نکرده باشد، طلبکاران شرکت میتوانند در صورت ورشکسته شدن او، برای پرداخت بقیه سهمش به او هم مراجعه کنند. در اینباره ماده ۱۵۸ میگوید: «در صورت ورشکستگی یکی از شرکای با مسئولیت محدود خود شرکت یا طلبکاران آن با طلبکاران شخصی شریک مزبور
متساوی الحقوق خواهند بود.»
۴- فوت و محجوریت شریک یا شرکای تضامنی به انحلال شرکت منجر میشود. (بند ه ماده ۱۳۶ قانون تجارت)
پس از فوت یا محجوریت یکی از شرکا ضامن، اگر سایر شرکا تصمیم به باقی ماندن شرکت بگیرند،
قائم مقام متوفی یا نماینده محجور باید در مدت یک ماه از تاریخ فوت یا محجوریت (به ناتوانی شخص برای دارا شدن حقوق و تکالیف محجوریت گویند)، رضایت یا عدم رضایت خود را راجعبه باقی ماندن شرکت کتباً اعلام نمایند. در صورت اعلام رضایت شرکت باقی خواهد ماند.
ماده ۱۶۱ قانون تجارت مرگ یا محجوریت شریک با مسئولیت محدود را موجب انحلال مختلط غیرسهامی نمیداند. زیرا این شرکت قائم به وجود شریک یا شرکای ضامن است و شرکای با مسئولیت محدود فقط
سرمایه در شرکت میگذارند و حق دخالت در امور شرکت را ندارند.
ضرورت بقای
شخصیت حقوقی شرکت پس از انحلال با تردیدی رو به رو نیست. پرداخت بدهیها، اجرای تعهدات باقی مانده، وصول مطالبات و تقسیم باقیمانده اموال شرکت میان شرکا از جمله اموری است که انجام آنها بدون پذیرش شخصیت حقوقی برای شرکت غیر ممکن است.
نتیجه انحلال این شرکت، تصفیه اموال شرکت و تقسیم آن میان شرکا است:
پس از انحلال، امور شرکت باید
تصفیه گردد یعنی مطالبات وصول شود بدهیها پرداخت شود و دارایی شرکت میان شرکا تقسیم شود. بنابراین تصفیه امور شرکت عبارت است از مجموع عملیاتی که برای وصول مطالبات و پرداخت دیون و تبدیل دارایی شرکت به وجه نقد و تقسیم آن بین شرکا انجام میشود و در هنگام تصفیه در صورتیکه شرکت زیان داشته باشد مبلغ اضافی که هر یک از شرکای ضامن باید بدهند نیز باید تعیین گردد.
تصفیه امور شرکت مختلط غیرسهامی پس از انحلال، مطابق مواد ۲۰۲ تا ۲۱۸ قانون تجارت مگر در موارد انحلال ناشی از ورشکستگی که تابع مقررات راجعبه ورشکستگی خواهد بود.
قانون تجارت در مورد تقسیم دارایی شرکت میان شرکا مقرراتی را وضع کرده که اجمالاً بررسی میشود:
۱- بهموجب ماده ۲۱۱ قانون تجارت «آن قسمت از
دارایی شرکت که در مدت تصفیه مورد نیاز نیست به طور موقت بین شرکا تقسیم میشود....»
۲- همچنین ماده ۲۱۵ قانون تجارت میگوید تقسیم دارایی شرکت، خواه در حین تصفیه و یا پس از ختم آن، در صورتی امکان دارد که قبلاً سه مرتبه در مجله رسمی و یکی از جراید، اعلام و یک سال از تاریخ انتشار اولین اعلام در مجله گذشته باشد. ماده ۲۱۶ ق. ت نیز تخلف از ماده قبل را موجب مسئولیت متصدیان تصفیه در برابر طلبکاران قرار داده است.
در مورد شرکت مختلط غیرسهامی باید دو نکته اساسی ذکر شود:
۱- اگر
دارایی این شرکت برای پرداخت بدهیهایش کافی نباشد، طلبکاران شرکت حق دارند بقیه طلب خود را از دارایی شخصی هر از شرکای ضامن وصول کند. در چنین حالتی، طلبکاران شرکت و طلبکاران شخصی شرکای ضامن، دارای حقوق مساوی هستند. (ماده ۱۵۷ قانون تجارت) اگر شرکای ضامن بیش از یک نفر باشند، مسئولیت آنها در مقابل طلبکاران و روابط آنها با یکدیگر، تابع مقررات شرکت تضامنی است. (ماده ۱۶۰ قانون تجارت)
۲- در صورت ورشکستگی این شرکت، دارایی شرکت بین طلبکاران خود شرکت تقسیم میشود و طلبکاران شخصی شرکا در آن حقی ندارند. ماده ۱۵۶ قانون تجارت این نکته را بیان میکند و در پایان اضافه میکند: «سهم الشرکه شرکای با مسئولیت محدود نیز جزء دارایی شرکت محسوب میشود.» این عبارت از این لحاظ اهمیت دارد که اگر شرکت ورشکسته شده باشد، طلبکاران شخصی شریک با مسئولیت محدود، حق
توقیف و
وصول سهم شریک در شرکت را ندارند، حتی اگر مثلاً به سبب ورشکستگی شریک با مسئولیت محدود، او قادر به پرداخت طلب طلبکاران شخصی خود نباشد.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «انحلال شرکت مختلط غیر سهامی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۳/۱۰/۲۶.
