• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن مهرویه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف






ابوالحسن علی بن محمد بن مهرویه قزوینی صامغانی (صنعانی) معروف به علاّن و ابن مهرویه (م. ۳۳۵ق)، محدث برجسته سده سوم و چهارم هجری بود.
او از مشایخ شیخ صدوق و از محدثان معتبر امامیه به شمار می‌رود.
ابن مهرویه در سفرهای علمی خود به شهرهایی چون همدان، قزوین، بغداد، کوفه و مکه رفت و احادیث زیادی از امام رضا (علیه‌السلام) روایت کرده است.
آثار و احادیث بسیاری از او بر جای مانده که برخی از این احادیث توسط ابن عقده جمع‌آوری شده‌اند.
او در سال ۳۳۵ هجری در قزوین درگذشت.



ابوالحسن علی بن محمد بن مهرویه قزوینی صامغانی (صنعانی) معروف به علاّن و ابن مهرویه عالم و محدث برجسته سده سوم و چهارم هجری و از مشایخ شیخ صدوق که از زندگی فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی نداریم. در منابع شیعی کمتر از او یاد شده و بیشتر با نام علی بن مهرویه قزوینی یا ابوالحسن بن مهرویه شناخته شده است. ابن مهرویه ساکن گرگان بوده؛ ولی در جستجوی علم و شنیدن و گسترش حدیث، مسافرت‌های بسیار انجام داد؛ از جمله به همدان، قزوین، بغداد، کوفه، مکه و صنعا نیز سفر کرد.
وی احادیث بسیاری ـ تنها با واسطه داوود بن سلیمان غازی ـ از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت کرده و چنان که خطیب بغدادی نیز اشاره می‌کند، وی در سال ۳۱۸ هجری در همدان نسخه‌ای از این احادیث را برای برخی چون صالح بن احمد بن محمد تمیمی همدانی روایت می‌کرده است. همین مسئله، سبب شده ذهبی او را به گرایش داشتن به تشیع متهم کند. چنان‌که از آن رو که در الفهرست شیخ از او یاد شده، باید او را از نویسندگان امامیه دانست. رجال‌نویسان اهل‌سنّت، او را راستگو و ثقه خوانده‌اند.


ابوالحسن افزون بر داوود بن سلیمان، از حامد بن ابی‌حامد، احمد بن زهیر بن ابی‌خیثمه، یحیی بن عبدک قزوینی، حسن بن علی بن عفان کوفی عامری، محمد بن مغیره سکری و برخی دیگر روایت کرده است.


شیخ صدوق، ابوعبداللّه حسین بن محمد عدل اشنانی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن یزداد رازی، عمر بن محمدبن سیف، احمد بن جعفر بیهقی، ابوبکر محمد بن عبداللّه ابهری، ابوحفص عمر بن احمد بن شاهین، محمد بن عبیداللّه بن شخیر صیرفی و برخی دیگر نیز از او روایت کرده‌اند.


شیخ طوسی او را صاحب کتابی می‌داند؛ اما نام کتابش را ذکر نمی‌کند؛ ولی الندیم اثری با عنوان «الخیل السوابق» برای او ذکر می‌کند. ابن مهرویه احادیث بسیاری نیز نوشته بود که ابن عقده برگزیده‌ای از این احادیث را در سه جلد گرد آوری کرده بود.


قزوینی پس از عمری طولانی که بیش از صد سال ذکر شده، در سال ۳۳۵ هجری در قزوین از دنیا رفت.
(دیگر منابع: )

۱. شیخ صدوق، محمد بن نعمان، التوحید، ص۶۸.    
۲. شیخ صدوق، محمد بن نعمان، التوحید، ص۱۸۲.    
۳. تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، ج۷، ص۵۸۳.    
۴. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۷۲.    
۵. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۷۳.    
۶. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۸۷.    
۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۵، ص۱۲۶.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۳۹۶ - ۳۹۷.    
۹. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹.    
۱۰. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۴۴۸.    
۱۱. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۵۷۰.    
۱۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹.    
۱۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۵، ص۱۲۶.    
۱۴. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۹۸.    
۱۵. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲۶، ص۱۹۶.    
۱۶. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹.    
۱۷. علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۱۲.    
۱۸. عسقلانی، ابن حجر، تغلیق التعلیق، ج۲، ص۷۵.    
۱۹. جرجانی، عبدالله بن عدی، الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۲، ص۲۳۴.    
۲۰. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۳، ص۸۹.    
۲۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹.    
۲۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۳۹۶ - ۳۹۷.    
۲۳. شیخ صدوق، محمد بن نعمان، علل الشرائع، ص۱۴۴.    
۲۴. شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ص۲۸.    
۲۵. غازی، داوود بن سلیمان، مسند الرضا علیه السلام، ص۴۷.    
۲۶. غازی، داوود بن سلیمان، مسند الرضا علیه السلام، ص۱۵۲.    
۲۷. غازی، داوود بن سلیمان، مسند الرضا علیه السلام، ص۱۶۰.    
۲۸. تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، شرح الاخبار، ج۳، ص۵۷۱.    
۲۹. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹.    
۳۰. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵، ص۴۱۴.    
۳۱. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۹۸.    
۳۲. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۰۸.    
۳۳. رافعی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۳، ص۴۱۷.    
۳۴. رافعی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۳، ص۴۱۶.    
۳۵. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الامالی، ص۹۹.    
۳۶. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الامالی، ص۱۱۱.    
۳۷. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الامالی، ص۱۲۴.    
۳۸. حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۳، ص۳۰۴.    
۳۹. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ص۶۰۴.    
۴۰. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰۶.    
۴۱. بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ص۲۱۰.    
۴۲. خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۲۰۶.    
۴۳. خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۱۷۶.    
۴۴. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۲۷۳.    
۴۵. سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، ص۳۰۱.    
۴۶. سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، ص۴۹۴.    
۴۷. سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، ص۵۴۳.    
۴۸. سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، ص۵۴۵.    
۴۹. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵، ص۴۱۴.    
۵۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۳.    
۵۱. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۰، ص۴۱۲.    
۵۲. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۸.    
۵۳. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۳۹۰.    
۵۴. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۲۵۷.    
۵۵. رافعی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ص۴۶۷.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «علی قزوینی»، ج۲، ص۳۰۲.






جعبه ابزار