ابن عبدوس حرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالحسن علی بن عمر بن احمد بن عمّار حرانی معروف به ابن عبدوس (
۵۱۱ق -
۵۵۶ق) مفسر، فقیه، واعظ و از علمای حنبلی قرن ششم هجری بود که در حران به دنیا آمد.
او در
بغداد حدیث آموخت و شاگردانی برجسته تربیت کرد.
وی در
تفسیر،
فقه و
وعظ شهرت داشت و آثاری مانند «تفسیر القرآن» و «مجالس وعظیّه» از او به‌جا مانده است.
وفاتش را بین سال‌های ۵۵۶ هجری تا
۵۵۹ هجری ذکر کرده‌اند.
ابوالحسن علی بن عمر بن احمد بن عمّار حرانی معروف به ابن عبدوس در سال
۵۱۰ هجری یا ۵۱۱ هجری به دنیا آمد و چنان که از نسبت وی استفاده می‌شود اهل حرّان، شهری واقع در میانه
موصل و
شام بوده است.
رجال‌نویسان اهل‌سنت وی را عارفی زاهد، مفسر، فقیه و واعظ و در زمره علمای حنبلی به شمار آورده‌اند. حرانی علاوه بر علوم دینی در دانش معاملات و
اقتصاد نیز مهارتی ویژه داشت؛ ولی بیشتر شهرت و اهتمام وی در
تفسیر بود.
ابوالحسن در بغداد از
حافظ ابوالفضل بن ناصر حدیث شنید.
افرادی چون
ابوالفتح نصراللّه بن عبدالعزیز،
فخرالدین بن تیمیّه و
عمر بن علی قرشی دمشقی از شاگردان او بوده و از وی روایت کرده‌اند.
حرانی در
شعر هم دستی داشت. پاره‌ای از اشعار او را
ابن رجب در کتاب خود آورده است. او علاوه بر فعالیت‌های علمی در امور اجتماعی و دینی نیز ورود داشت؛ چنان که امامت جماعت جامع حرّان را عهده دار بود و اهل خیر و صلاح و فردی متدین بود.
آثار وی عبارت‌اند از:
• تفسیر القرآن؛
• المذهب فی المذهب؛
• مجالس وعظیّه.
ابن عبدوس سرانجام در
روز عرفه یا شب
عید قربان سال ۵۵۹ هجری در حران از دنیا رفت و شاگردش شیخ فخرالدین در رثایش قصیده‌ای سرود.
برخی تاریخ وفات او را ۵۵۶ هجری نوشته‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «علی حرانی»، ج۴، ص۲۲۲.
