آمار اصحاب امام حسین در خروج از مکه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آمار اصحاب امام حسین در خروج از مکه، از مباحث مرتبط با اطلاعات و گزارش‌های آماری در مورد واقعه
کربلا است. در منابع درباره تعداد همراهان
امام حسین (علیه‌السّلام) در خروج از
مکه اختلاف نظر وجود دارد که به نظر می‌رسد آمار تقریبی بین ۸۰ تا ۹۰ نفر از اعتبار بیشتری برخوردار است.
منابع تاریخی، در نقل تعداد همراهان امام حسین (علیه‌السّلام) در خروج از مکه دچار اختلاف‌انـد:
ابن سعد شمار همراهان
امام حسین (علیه‌السّلام) را ۶۰ نفر از اصحاب و ۱۹ نفر از
بنی‌هاشم (اعم از زن، مرد و کودک) نوشته است.
ابن عساکر و
ابن کثیر تـعـداد اهـل بـیـت امام حسین (علیه‌السّلام) را مشخص نکرده‌اند؛ اما تعداد همراهان امام حسین (علیه‌السّلام) را ۶۰ نفر از کوفیان گزارش کرده‌اند.
ابن اعثم،
خوارزمی،
محمد بن طلحه شافعی،
اربلی و
ابن صباغ مالکی، همراهان امام حسین (علیه‌السّلام) را هنگام خروج حضرت از
مکه، ۸۲ نفر ذکر کرده‌اند. البته رقمی که این منابع به آن اشاره کرده‌اند، شامل تمام همراهـان امـام (اعم از زن و مرد و اهل بیت و یاران) است.
ابن قتیبه دینوری،
بیهقی و
ابن عبدربه، کل همراهان زن و مرد امام حسین (علیه‌السّلام) را از زبان
مسلم بن عقیل هنگام شهادتش، که مصادف با زمان خروج امام از مکه بود، ۹۰ نفر نوشته‌اند.
بلعمی و
مستوفی، تعـداد اصحاب را ١٤٠ نفر (چهـل سـواره و صد پیاده) گزارش کرده‌اند.
ابن کثیر، در جای دیگر، همراهان امام حسین (علیه‌السّلام) را نزدیک به ۳۰۰ نفر نوشته است.
چنان که ملاحظه می‌شود، صرف نظر از دو گزارش اخیر، تفاوت آمارهای دیگر باهم، در حدود ده نفر است. طبیعی است که این تفاوت‌های جزئی، معلول گزارش هـای تخمینی راویان است.
اما گزارش دوم ابن کثیر (۳۰۰ نفر)، افزون بر آنکه متفرد است، بیش از هفـت قـرن پس از حادثه است؛ از این رو نمی‌توان چندان به آن اعتماد کرد. درباره گزارش بلعمی (چهل سواره و صد پیاده) نیز باید گفت با توجه به آنکه
تاریخ بلعمی ترجمـه‌ای تلخیص گونه از
تاریخ طبری است، باید برگرفته از روایت
عمار ذهنی از
امام باقر (علیه‌السّلام) در تاریخ طبری باشد که آمار اصحاب امام را ١٤٥ نفر معرفی می‌کند و بعید به نظر می‌رسد که ماخذ بلعمی، خبر دیگری باشد؛ اما گزارش عمار دهنی مربوط به زمان حضور امام در کربلاست، نه زمان خروج وی از
مکه.
بنابراین با توجه به رویکرد تلخیصی و اقتباسی تاریخ بلعمی نسبت به تاریخ طبری، باید گفت بلعمی در تفکیک گزارش‌ها و آمارها دقت چندانی به خرج نداده و آمار مربوط به زمان حضور امام را در
کربلا، که عمار دهنی از آن گزارش داده، به پیش از آن زمان نیز سرایت داده است. به همین دلیل نمی‌توان این گزارش را گزارش مستقلی بـه حـساب آورد و به آن اعتماد کرد. اما گزارش تاریخ گزیده
مستوفی (نوشته شده در ۷۳۰ق) هم، که بیش از سه قرن پس از تاریخ بلعمی نگارش یافتـه، گزارش مستقلی نیست و برگرفته از همان گزارش بلعمی است.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۲، ص۴۷۲-۴۷۴.
