یَکتُمُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَکتُمُ:(مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ) «یَکتُمُ» از مادّه «
کتمان» به معنای پنهان کردن است.
در
آیه مورد بحث
مؤمن آل
فرعون نيز تقيه‌اش براى خدمت به آيين
موسی (علیه‌السلام) و
دفاع از
حیات او در لحظات سخت و بحرانى بود، چه‌چيز از اين بهتر كه
انسان فرد مؤمنى در دست‌گاه
دشمن داشته باشد كه در اعماق تشكيلات او نفوذ كند و از همه‌چيز باخبر شود و به موقع دوستان را در جريان بگذارد و حتى در موقع لزوم در فكر جباران نفوذ كند و نقشه‌هاى آن‌ها را دگرگون سازد.
به موردی از کاربرد «
یَکتُمُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمانَهُ أَ تَقْتُلونَ رَجُلًا أَن يَقولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَ قَدْ جاءكُم بِالْبَيِّناتِ مِن رَّبِّكُمْ وَ إِن يَكُ كاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَ إِن يَكُ صادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذّابٌ) «و مرد مؤمنى از فرعونيان كه ايمان خود را پنهان مى‌داشت گفت: آيا مى‌خواهيد مردى را به
قتل برسانيد بخاطر اينكه مى‌گويد:
پروردگار من خداوند يگانه است، درحالى كه دلايل روشنى از سوى پروردگارتان براى شما آورده است؟! اگر دروغ‌گو باشد، دروغش دامن خودش را خواهد گرفت؛ و اگر راست‌گو باشد، لااقل بعضى از عذاب‌هايى را كه
وعده مى‌دهد به شما خواهد رسيد؛ خداوند كسى را كه اسراف‌كار و بسيار دروغ‌گوست
هدایت نمى‌كند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: از ظاهر سياق برمى‌آيد كه جمله
(مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ) صفت آن مرد باشد و جمله
(يَكْتُمُ إِيمانَهُ) صفت ديگرى از او باشد، در نتيجه معلوم مى‌شود مؤمن آل فرعون از دودمان خود فرعون، يعنى از نژاد
قبطیان بوده و نيز از خواص درباريان وى بوده و كسى از ايمان درونى او خبردار نشده، چون ايمان خود را از آنان مخفى مى‌كرده و
تقیه مى‌نموده.
ولى بعضى از مفسرين گفته‌اند
اصل كلام «و قال رجل مؤمن
يكتم ايمانه من ال فرعون» بوده، در نتيجه مؤمن نام‌برده از
بنی اسرائیل بوده و ايمان خود را از آل فرعون
كتمان مى‌كرده.
و بنا به گفته اين مفسر جمله من آل فرعون مفعول دوم
يكتم است كه جلوتر از آن ذكر شده.
مفسر نام‌برده در پاسخ از اينكه اگر جمله مزبور مفعول دوم
يكتم است، پس چرا كلمه من در كار آمده، با اينكه مى‌توانست بفرمايد
يكتم ايمانه آل فرعون، گفته است: هر چند غالبا بدون حرف من مفعول دوم را مى‌گيرد، مانند آيه
(وَ لا يَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِيثاً) و ليكن گاهى هم مى‌شود كه با
حرف «من» متعدى مى‌شود، هم چنان كه در مصباح به اين مطلب تصريح شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یکتم»، ج۴، ص ۳۵.
