یَحْیی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَحْیی: (أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا) (از اعلام
قرآن است) واژه «
یحیی» از «
حیاة» گرفته شده و به معنى «
زنده مى‌ماند» است كه به عنوان اسم براى اين پيامبر بزرگ (فرزند
زکریا) انتخاب شده است و منظور از زندگى، هم زندگى مادى و هم معنوى در پرتو
ایمان و مقام
نبوت و ارتباط با خداست.
او يكى از پيامبران بزرگ الهى است و از جمله امتيازاتش اين بود كه در كودكى به مقام نبوت رسيد، خداوند آن‌چنان
عقل روشن و درايت تابناكى در اين سن و سال به او داد كه شايسته پذيرش اين منصب بزرگ شد. از ويژگيهايى كه اين پيامبر (علیه‌السلام) داشته و
قرآن در
سوره آل عمران آيه ۳۹ (آيه مورد بحث) به آن اشاره كرده، توصيف او به «
حصور» است، «
حصور» از مادّه «
حصر» به معنى كسى است كه از جهتى در «
محاصره» قرار گيرد و در اين جا طبق بعضى از
روایات به معنى «
خوددارى‌كننده از ازدواج» است. اين كار بيانگر نهايت
عفت و پاكى و يكى از امتيازات او به شمار مى‌رفته است و يا منظور از «
حصور» كسى است كه شهوات و هوسهاى
دنیا را ترک گفته و در واقع يک مرحله عالى از
زهد بوده است. به هر حال از منابع اسلامى و منابع مسيحى استفاده مى‌شود كه «
يحيى» پسر خاله «
عیسی» بوده است.
به موردی از کاربرد
یَحْیی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَنادَتْهُ الْمَلآئِكَةُ وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلّي في الْمِحْرابِ أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَ سَيِّدًا وَ حَصُورًا وَ نَبيًّا مِّنَ الصّالِحينَ) «و در حالى كه او در محراب ايستاده، مشغول نيايش بود،
فرشتگان او را صدا زدند كه: خدا تو را به «
يحيى» بشارت مى‌دهد؛ (كسى) كه كلمه خدا (مسيح) را تصديق مى‌كند؛ و رهبر خواهد بود؛ و از هوسهاى سركش بركنار، و پيامبرى از
صالحان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
جمله:
(أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ) دلالت دارد بر اينكه
نامگذارى فرزندش بنام
يحيى از ناحيه خداى سبحان است، هم چنان كه
آیات ديگرى كه نظير اين آيه است.
نامگذارى فرزند زكريا قبل از ولادتش و اينكه اين
نامگذارى از ناحيه خداى تعالى بوده، و اينكه نام او از بين همه نامها
يحيى انتخاب شده، همه مؤيد بيان قبلى ما است كه گفتيم منظور زكريا از درخواستى كه كرد اين بود كه خدا به وى فرزندى دهد كه شان
مریم را داشته باشد، مريمى كه او و پسرش عيسى يک آيت بودند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « یَحْیی »، ص ۶۴۴.
