یوسف‌شاه چک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یوسف
شاه، پسر
غازی‌چک، یکی از حاکمان
طایفه چک (چک‌ها طایفه‌ای
شیعی مذهب در هند بودند) در کشمیر بود.
وی در ۹۸۷ به
سلطنت رسید، اما اندکی بعد،
سیدمبارک‌خان بیهقی و چند تن از امرای چک بر ضد او
متحد شدند و او را از سلطنت برکنار کردند.
یوسف
شاه به دربار اکبر رفت و اکبر سپاهی را همراه وی برای
تسخیر کشمیر فرستاد.
یوسف
شاه برای وابسته نشدن به اکبر، در
لاهور برای تأمین
سپاه، از بازرگانان
وام گرفت و به
تته رفت و با پیروزی وارد سرینگر شد.
به این ترتیب، یوسف
شاه سلطنت مستقل خود را آغاز کرد و
خواجه حیدر را به
وزارت برگزید.
اکبر در ۹۸۹، به کشمیر
سفیر فرستاد و تعهدات یوسف
شاه را به او یادآوری کرد و وی را به حضور خود خواند، اما او فرستادگان اکبر را بدون نتیجه بازگرداند.
در ۹۹۴، اکبر سپاهی را به فرماندهی راجا بهگوان داسِهندی روانه کشمیر کرد. به رغم پیروزی‌های اولیه، به دلیل
سرما و کمبود آذوقه، برخلاف خواست اکبر، دو سپاه
صلح کردند، مشروط بر آن‌که یوسف
شاه سالیانه مقدار معینی
مال بپردازد و به نام اکبر
خطبه بخواند و
سکه بزند.
سپس، یوسف
شاه به دیدن راجا بهگوان داس رفت، اما
امیران بابری او را دستگیر کردند و نزد اکبر بردند.
اکبر، یوسف
شاه را زندانی کرد. اما فرزندش،
یعقوب به جای پدر نشست و به
جنگ ادامه داد. بهگوان داس، بر اثر شرایط دشوار جوّی، با
یعقوب‌شاه صلح کرد
و کشمیر جزو قلمرو بابریان شد.
حکومت مستقل کشمیر پس از یوسف و
یعقوب پایان یافت.
یوسف از مهم‌ترین
شاهان چک بود. او اهل
هنر و
ادب را گرامی می‌داشت، در
موسیقی متبحر بود و
شعر نیکو می‌سرود.
یوسف
شاه در ۹۹۹ در بِهار درگذشت و در
پتنه دفن شد.
(۱) محمود آزاد، تاریخ کشمیر، راولپندی ۱۹۹۰.
(۲) صاحبزاده حسن
شاه، تاریخ ریاست جمّول و کشمیر، چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه عمومی شرقی خدابخش پتنه، ش ۴۰۱۴۵، میسرز کپور برادرس ناشران و تاجران کتب، ۱۹۶۳.
(۳) محمدحیدر میرزا دوغلات، تاریخ رشیدی، چاپ عباسقلی غفاری‌فرد، تهران ۱۳۸۳ش.
(۴) حسام‌الدین راشدی، تذکره شعرای کشمیر، بخش ۴، کراچی ۱۳۴۶ش.
(۵) اطهرعباس رضوی، شیعه در هند، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی (واحد ترجمه)، ج۱، قم ۱۳۷۶ش.
(۶) حمیدرضا سیدناصری، کشمیر: گذشته، حال، آینده، تهران ۱۳۸۰ش.
(۷) محمدقاسم‌بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور.
(۸) احمدبن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
(۹) صوفی.
(۱۰) وانی.
(۱۱) محب‌الحسن.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «چک‌ها»، شماره۵۵۳۱.
