کَلاّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَلاّ:(تَرَكْتُ كَلّا إِنَّها كَلِمَةٌ) «کَلاّ» در ميان علماى
ادب عربی و مفسران، معروف اين است كه «
کلاّ»
حرف ردع و انكار است (هرگز، نه چنين، ابدا) و براى
منع و جلوگيرى و ابطال گفتار طرف مقابل مى‌آيد و در واقع نقطه مقابل «اى» (آرى) است كه براى تصديق مى‌باشد و به‌هرحال معنى آن
نفی يا
نهی نسبت به مطالب قبل است، ولى بعضى گفته‌اند كه در معانى ديگرى نيز به‌طور
ندرت استعمال مى‌شود كه سه معنى را نام برده‌اند: «
تاکید» و «
الا»
استفتاحيه و «
حرف جواب به منزلۀ
نعم» كه هركدام را بعضى برگزيده‌اند.
در
آیه ۲۳
سوره عبس مى‌خوانيم:
(كَلاّ لَمّا يَقْضِ ما أَمَرَهُ) «چنين نيست كه او مى‌پندارد، او هنوز فرمان الهى را اطاعت نكرده است.»
بعضى «كلاّ» را در آيه
فوق به معنى «حقا»
تفسیر كرده‌اند، ولى ظاهر اين است كه همان معنى مشهور خود را دارد و به معنى «ردع» است، چرا كه بسيارى از افراد كوته‌بين پرادعا چنين مى‌پندارند كه وظايف خود را در برابر خداوند انجام داده‌اند، آيه مى‌گويد چنين نيست كه آن‌ها
فکر مى‌كنند هنوز وظيفه خود را انجام نداده‌اند.
به موردی از کاربرد «کَلاّ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَعَلّي أَعْمَلُ صالِحًا فيما تَرَكْتُ كَلّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِن وَرائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثونَ) «شايد در برابر آنچه ترک كردم و كوتاهى نمودم عمل صالحى انجام دهم.» (ولى به او مى‌گويند: چنين نيست! اين سخنى است كه او به زبان مى‌گويد و اگر بازگردد، همان راه را ادامه مى‌دهد)؛ و در پى
مرگ آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته شوند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(كَلّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها) يعنى هرگز، او به دنيا برنمى‌گردد، و اين سخن (مرا برگردانيد باشد كه در آنچه به جاى نهاده‌ام عملى صالح كنم)، تنها سخنى است كه او مى‌گويد: يعنى سخنى است بى‌اثر، و اين
کنایه است از اجابت نشدن آن.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کلا»، ج۴، ص ۱۱۰.
