• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کظم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





کَظْم (به فتح کاف و سکون ظاء) از واژگان قرآن کریم به معنای مجرای تنفّس، و حبس و نگهداری غیظ (خشم شديد) در سینه، خواه به‌واسطه عفو یا عدم عفو باشد.



کَظْم (بر وزن فَلْس) مجرای تنفّس چنانکه راغب و دیگران گفته‌اند؛ ایضا کَظْم حبس و نگهداری غیظ (خشم شديد) است در سینه خواه به‌واسطه عفو باشد یا نه.
طبرسی فرماید: اصل کَظْم بستن دهان مَشک است پس از پر شدن «کَظَمتُ القربة» یعنی دهان مشک را پس از پر کردن بستم «فلان کظیم و مکظوم» آن‌وقت گویند که پر از غصّه یا پر از خشم باشد و انتقام نگیرد.


(وَ الْکاظِمِینَ‌ الْغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النَّاسِ‌) «آنان که خشم خویش را فرو برند و حبس کنند و انتقام نگیرند و آنان که از مردم عفو می‌کنند».
(وَ لا تَکُنْ کَصاحِبِ الْحُوتِ اِذْ نادی‌ وَ هُوَ مَکْظُومٌ‌) ظاهرا مکظوم به معنی پر از غصه است، یعنی: «مانند یونس (علیه‌السّلام) مباش آن‌وقت که خدا را خواند و پر از‌ اندوه بود».
(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ کَظِیمٌ‌) «از‌ اندوه هر دو چشمش سفید شد و وجودش پر از‌ اندوه بود».
(وَ اِذا بُشِّرَ اَحَدُهُمْ بِالْاُنْثی‌ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ‌) ظاهرا مراد‌ اندوهگین و خشمگین است، یعنی: «چون به یکی بشارت دختر دهند، چهره‌اش سیاه می‌شود حال آن‌که به شدت‌ اندوهگین و غضبناک است».


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۱۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۱۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۵۴.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۴، ص۵۵۹.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۳۵.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۲۵۱.    
۷. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۰.    
۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۴، ص۲۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۳۷.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۲۵۴.    
۱۲. قلم/سوره۶۸، آیه۴۸.    
۱۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۸۷.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۴۶.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۱۲.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۲۴۷.    
۱۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۴.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۳۲.    
۱۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۱۷.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۴.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۸۱.    
۲۲. نحل/سوره۱۶، آیه۵۸.    
۲۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۹۰.    
۲۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۳۹۹.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۶۶.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۷۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "کظم"، ج۶، ص۱۱۳.    






جعبه ابزار