کتابشناسی تجرید الاعتقاد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتابشناسی تجرید الاعتقاد تألیف حجةالاسلام علی صدرایی خویی از طلاب
حوزه علیمه قم . اثری است که با هدف آشناساختن علاقمندان مباحث
کلام اسلامی با ترجمه‌ها، شروح و حواشی نگاشته شده بر یکی از ارزشمندترین آثار کلامی
شیعه ؛ یعنی تجرید الاعتقاد نوشته
خواجه نصیرالدین طوسی نگارش یافته است.
تجرید الاعتقاد بعد از تالیف، در حوزه درسی عالمان و دانش پژوهان مورد تدریس و تدقیق قرار گرفته و ده‌ها شرح و صدها حاشیه بر آن نوشته شده است.
هر دانشمند صاحب عقیده‌ای به جای پرداختن به تصنیف کتابی مستقل در کلام، به نوشتن شرح یا حاشیه‌ای بر تجرید اکتفا می‌نمود. و در حقیقت شروح و حواشی این کتاب، تاریخ علم کلام و تطور اندیشه در میان
مسلمانان است.
بنا به کاوشی که در این نوشتار به عمل آمده تعداد شروح و حاشیه‌هایی که تا کنون بر تجرید الاعتقاد نوشته شده چنین است:
شروح و حواشی تجرید المنطق شش عدد.
حواشی تجرید نه عدد.
شروح تجرید چهل و یک عدد.
حواشی شروح تجرید صد و هشتاد و سه عدد.
حواشی کشف المراد ده عدد.
حواشی شرح قدیم سی و شش عدد.
حواشی حاشیه جرجانی بر شرح قدیم بیست و شش عدد.
حواشی شرح جدید صد و هفده عدد.
حواشی حاشیه قدیم دوانی بر شرح قوشچی بیست و سه عدد.
حواشی حاشیه خفری بر شرح قوشچی سی و یک عدد.
حواشی شوارق الالهام یازده عدد.
مجموع شروح و حواشی معرف شده در این نوشته دویست و سی و یک عدد، مجموع نسخه‌های خطی معرفی شده از این شروح و حواشی ششصد و دوازده نسخه می‌باشد.
همچنان که ملاحظه می‌شود، از میان شروح،
تسدید القواعد معروف به شرح قدیم و کشف المراد علامه حلی و شرح
قوشچی معروف به شرح جدید و شوارق الالهام
فیاض لاهیجی ، بیشتر از دیگر شروح مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است.
و از میان حواشی، حاشیه جرجانی بر شرح قدیم و حاشیه قدیم دوانی و حاشیه خفری بر شرح جدید، بیشتر از دیگر حواشی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
اهمیت این حواشی در این است که در آنها مسائل متعددی در
خداشناسی و
جهانبینی اسلامی مورد بحث و بررسی دانشمندان قرار گرفته است.
مسائل کلامی که امروزه از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد و صاحب نظران گمان می‌کنند که دانشمندان اسلامی در این مسائل بحث نکرده‌اند در این حواشی مورد نقد و نظر قرار گرفته است.
شایان ذکر است که اغلب این آثار تا کنون به صورت دستنویس باقی مانده و جز سه یا چهار عدد از آنها منتشر نشده است.
کتاب حاضر به قلم حجة الاسلام علی صدرایی خویی و همکاری دکتر سید محمود مرعشی نجفی نگارش یافته و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۲۳۲ صفحه برای بار نخست در سال ۱۴۲۴ ه ق ۱۳۸۲ ه- ش توسط انتشارات کتابخانه
آیت‌الله مرعشی نجفی ،
قم منتشر شده است.
نرم افزار خواجه نصیرالدین طوسی،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
