چارلز کلارنس آدامز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آدامز، چارلز کلارنس ۱۸۸۳ـ ۱۹۴۸م)، خاورشناس و اسلام‌شناس آمریکایی، صاحب مفصّل‌ترین پژوهش درباره
شیخ محمّد عبدُه و حرکت نوگرایانه او در زمینه اصلاحات دینی می‌باشد.
آدامیز در پنسیلوانیای ایالات متّحده متولّد شد. تحصیلات عمومی خویش را در دانشکده وِست مینستر آغاز کرد و پس از فراغت از تحصیل در ۱۹۰۹م به
مصر رفت و تا ۱۹۱۵م در آن
کشور ماند.
چون به
آمریکا بازگشت، در دانشگاه‌های هارتفورد و شیکاگو، به فراگیری
عربی و
معارف اسلامی پرداخت و سرانجام در ۱۹۲۸م به گرفتن درجه دکتری از
دانشگاه اخیر توفیق یافت.
آنگاه مجدّداً به مصر رفت و در
قاهره به مدیریّت مدرسه الهیّات عباسیّه برگزیده شد. در ۱۹۳۹م عهده‌دار ریاست مرکز خاورشناسی دانشگاه آمریکایی قاهره گردید.
آدامز بیش از تألیف، به
تدریس گرایش داشت.
تنها
کتاب او «
اسلام و نوگرایی در مصر» نام دارد که در واقع بخش اول از رساله دکتری او را تشکیل می‌دهد. آدامز در نگارش قسمت‌هایی از اثر خود، از کتاب
الاسلام و اصول الحکم نوشته
علی عبدالرزّاق مصری بهره فراوان برده است.
در این رساله آرای اسلامی و جنبش‌های اصلاحی دینی و اجتماعی که در اواخر سده ۱۹م و اوایل
سده ۲۰ م در مصر روی داده، تحلیل و بررسی شده است.
از آن‌جا که شیخ محمد عبده (۱۲۶۶ـ۱۳۲۳ق/۱۸۴۹ـ ۱۹۰۵م) نقش عمده‌ای در رهبری این جنبش داشته، آدامز شرحی مستوفی در معرفی وی و گروهی از رجال اصلاح طلب مانند
محمدرشید رضا (۱۲۸۲ـ۱۳۵۴ق/۱۸۶۵ـ ۱۹۳۵م) به دست می‌دهد.
کتاب «اسلام و نوگرایی در مصر» در واقع مفصل‌ترین رساله به یک زبان اروپایی راجع به محمد عبده و تلاش‌های او در زمینه اصلاحات دینی در مصر است.
این کتاب در ۱۹۲۸م در قاهره، و در ۱۹۳۳م به وسیله انتشارات
آکسفورد به چاپ رسید، و در ۱۹۳۶م عبّاس محمود آن را به عنوان الاسلام و التجدید فی مصر منتشر ساخت.
علاوه بر این آدامز مقالاتی نیز در مجله «جهان اسلام» انتشار داده است.
از جمله آن‌هاست: «
فتوا درباره عروج
مسیح » ؛ «برخی از گرایش‌های فکری در مصر امروز» ؛ «دین‌شناسی تطبیقی در دانشگاه الازهر» ؛ «سنوسیها» ؛ «
ابوحنیفه قهرمان آزادگی و
تساهل در اسلام».
نوشته‌ای نیز با عنوان «محمد عبده و فتوای ترانسوال» دارد که در ۱۹۳۳م به
مک دونالد، استاد خود، اهدا کرده است.
(۱) بریتانیکا، ذیل عبده، محمد.
(۲) خیرالدین زرکلی، اعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۶م، ۲/۸۴ ـ ۸۵.
(۳) نجیب عقیقی، المستشرقون، ۳/۱۰۰۴ـ ۱۰۰۵.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «چارلزکلارنس آدامز»، شماره۱۳۰.
