پیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پیه یا «شَحْم»، نوعی خاص از
چربی جانوران می‌باشد.
پیه واژه‌ای فارسی به معنای چربی
گوسفند و جانوران دیگر است.
ماده‌ای است که بر
گوشت قرار دارد
و
رنگ و نوع آن بر حسب جنس و سن
حیوان متفاوت است
و وجود یا عدم آن در حیوان نشانه چاقی یا لاغری آن شمرده می‌شود.
معادل عربی آن «شَحْم» است که دقیقاً به همین معنا به کار رفته است.
پیه ماده‌ای است که افزون بر خوراکی بودن
در تأمین نیازهای صنعتی و دارویی بشر نیز کاربرد دارد.
قرآن کریم از پیه در یک آیه به صراحت یاد کرده و در آن از
حرمت پیه
گاو و گوسفند بر
یهود سخن گفته است: «و عَلَی الَّذینَ هادوا
حَرَّمنا کُلَّ ذی ظُفُر ومِنَ البَقَرِ والغَنَمِ
حَرَّمنا عَلَیهِم‌شُحومَهُما...».
در ادامه آیه، بخشی از پیه این دو حیوان از این
حکم استثنا شده و بر آنان
حلال شمرده شده است؛ از جمله:
«ما‌حَمَلَت ظُهورُهُما».
برخی گفته‌اند: مراد از آن،
دنبه گوسفندان است
؛ ولی عده‌ای دیگر برآن‌اند که مراد پیه پشت و پهلوهای حیوان است.
نظر گروهی دیگر آن است که در پشت و دو پهلوی حیوان پیه وجود ندارد و مراد از این تعبیر در
آیه‌گوشت سفید پشت و دو پهلوی حیوان است که به گوشت قرمز چسبیده است.
«الحَوایا»که جمع حاویه یا حویه
و به نظر بیشتر مفسران مراد از آن چرب
روده‌هاست.
۱۸برخی دیگر مراد از آن را
شیردان یا
شکمبه یا روده حیوان دانسته‌اند که بر روی آن چربی وجود دارد.
عده‌ای نیز آن را تمامی محتویات
شکم حیوان دانسته‌اند که در درون پوشش کره‌ای شکل قرار دارد.
«اَو مَا اختَلَطَ بِعَظم».عده‌ای مراد از آن را پیه دنبه و پهلو دانسته‌اند که با
استخوان مخلوط است
و برخی گفته‌اند: مراد پیه موجود در رانها، پهلو،
سر و
چشم است.
گفتنی است که برخی مفسران جمله «اَوِ الحَوایا اَو مَا اختَلَطَ بِعَظم»را در آیه شریفه معطوف به مستثنا منه دانسته‌اند نه مستثنا. بنابراین قول، آیه بر
حرمت این بخش از پیه بر
یهود دلالت دارد.
با توجه به حلیت پیه موجود در این سه مورد بر
یهود برخی نتیجه گرفته‌اند که تنها پیه‌ای از گوسفند و گاو بر
یهود حرام شده بود که به سهولت از گوشت جدا می‌شد؛ اما پیه‌ای که جدا کردن آن با زحمت همراه بود، بر حلیت خود باقی مانده بود.
تورات نیز به
حرمت برخی از پیهها بر
یهود اشاره کرده است.
قرآن کریم علت
تحریم پیه را بر
یهود ظلم و تجاوزگری آنان دانسته است: «... ذلِکَ جَزَینـهُم بِبَغیِهِم...».
مفسران مراد از ظلم
یهود را اموری مانند کشتن
انبیای بنی‌اسرائیل، سد کردن راه
خدا، خوردن
ربا و حلال دانستن اموال مردم ذکر کرده‌اند
، چنان‌که در آیات ۱۶۰ ـ ۱۶۱
به برخی از این امور اشاره شده است: «فَبِظُـلم مِنَ الَّذینَ هادوا
حَرَّمنا عَلَیهِم طَیِّبـت اُحِلَّت لَهُم وبِصَدِّهِم عَن سَبیلِ اللّهِ کَثیرا • واَخذِهِمُ الرِّبوا وقَد نُهوا عَنهُ واَکلِهِم اَمولَ النّاسِ بِالبـطِـلِ...».برخی برآن‌اند که به سبب ظلم
یهود بر خود، خداوند پیه را بر آنان
حرام کرد.
بر پایه برخی احادیث پادشاهان بنی‌اسرائیل تهیدستانشان را از خوردن گوشت
پرندگان و چربی‌ها منع کردند و خداوند به این جهت چربی‌های گاو و گوسفند را بر آنان
حرام کرد.
در ادامه آیه ۱۴۶
انعام آمده است: «اِنّا لَصـدِقون».
به نظر برخی مفسران
مقصود آن است که ما در نقل خبر
حرمت این خوراکی‌ها بر
یهود راستگو هستیم
؛ ولی عده‌ای این جمله را ردّ این ادعای
یهود دانسته‌اند که
تحریم پیه و دیگر خوراکی‌ها از سوی خود
یهودیان و به جهت پیروی از
حضرت یعقوب بوده است
، زیرا وی این خوراکی‌ها را بر خود
حرام کرده بود، چنان‌که در آیه۹۳
آل عمران این موضوع آمده است: «کُلُّ الطَّعامِ کانَ حِلاًّ لِبَنِی اِسرءیلَ اِلاّ ما
حَرَّمَ اِسرءیلُ عَلی نَفسِهِ مِن قَبلِ اَن تُنَزَّلَ التَّورةُ...».
به تصریح مفسران
یعقوب(علیه السلام)گوشت چارپایان یا برخی قسمتهای درون شکم حیوانات از جمله پیه را بر خود ممنوع کرده بود
؛ ولی بر پایه برخی
روایات آن حضرت گوشت
شتر را به جهت ناسازگاری آن با مزاج خویش بر خود ممنوع کرده بود.
احتمال دیگر این است که مراد از«اِنّا لَصـدِقون»درستی اخبار خداوند از
بغی یهود و
تحریم این خوراکی‌ها به سبب بغی آنان است.
پس از
حرام شدن پیه این دو حیوان بر
یهود، آنان حیله‌گرانه با فروش پیه
پول آن را صرف می‌کردند که
قرآن کریم در آیاتی ضمن نکوهش این رفتار بنی‌اسرائیل لعن‌شدن آنان را از سوی
داود و
عیسی یادآور می‌شود:«لُعِنَ الَّذینَ کَفَروا مِن بَنی اِسرءیلَ عَلی لِسانِ داوودَ و عیسَی ابنِ مَریَمَ ذلِکَ بِما عَصَوا و کانوا یَعتَدون • کانوا لا یَتَناهَونَ عَن مُنکَر فَعَلوهُ لَبِئسَ ما کانوا یَفعَلون».
مفسران یکی از مصادیق مُنکَر را در این آیه، فروش پیه و صرف کردن پول آن دانسته‌اند.
بنا به روایتی،
پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز این گروه از
یهودیان را به سبب این‌کار ناپسند
نکوهش و
نفرین کرده است.
حرمت پیه این دو حیوان و برخی خوراکی‌های دیگر بر بنی‌اسرائیل تا
بعثت حضرت عیسی(علیه‌السلام)ادامه داشت؛ ولی با نزول
انجیل این
حرمت از میان برداشته شد
: «و لاُِحِلَّ لَکُم بَعضَ الَّذی
حُرِّمَ عَلَیکُم.».
اولین دانشگاه و آخرین پیامبر؛ بحارالانوار؛ التبیان فی تفسیر
القرآن؛ التحقیق فی کلمات
القرآن الکریم؛ تفسیر التحریر والتنویر؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر المنار؛ تفسیر نمونه؛ تفسیر نورالثقلین؛ جامع البیان عن تأویل آی
القرآن؛ الجامع لاحکام
القرآن، قرطبی؛ دائرة‌المعارف بستانی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح‌المعانی فی تفسیر
القرآن العظیم؛ روض‌الجنان و روح الجنان؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ فرهنگ فارسی؛ الکافی؛ کتاب مقدس؛ کشف الاسرار و عدة‌الابرار؛ کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال؛ اللباب فی علوم الکتاب؛ لسان العرب؛ لغت‌نامه؛ مجمع‌البحرین؛ مجمع‌البیان فی تفسیر
القرآن؛ مسند احمد‌بن حنبل؛ مفردات الفاظ
القرآن؛ الموسوعة‌العربیة العالمیه؛ المیزان فی تفسیر
القرآن؛ دائرة المعارف
قرآن کریم، جلد ۶، صفحه ۵۸۸.
دانشنامه موضوعی قرآن.
