پرتوی از سیمای مهدویت در قرآن و حدیث (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرتوی از سیمای مهدویت در
قرآن و
حدیث نوشته
خیرالله مردانی می‌باشد.
پژوهش در صدد ارائه تصویری است از تفکر، نظریه‌های
مهدویت و ابعاد آن در قرآن و
سنت است. مؤلف از
هدف خود می‌نویسد: با گسترش اندیشه تابناک
اسلام و درخشش انوار قرآن، مخالفان اسلام از روش‌ها و تاکتیک‌های متنوعی جهت انزوای اسلام استفاده نمودند. نمونه‌های روشن آن، ایجاد روش باب و
بهائی گری ، قادیانی گری،
وهابی گری و شیخی و
صوفی گری می‌باشد. این مجموع جریانات انحرافی در جوامع اسلامی که ریشه در
جهل و بی اطلاعی
مسلمانان از معارف بلند اسلام می‌باشد و استکبار و کفر جهانی نیز بیشتر مقاصد شوم خود را از همین طریق استعمار فرهنگی بر جوامع اسلامی پیش می‌برد تا جایی که بحث مهدویت را به عنوان مهدی پرستی مطرح می‌سازد. و یا در جهت نفی تفکر مهدویت قدم بر می‌دارند و نمونه‌های این عمل، نوشتارهایی است که به طور صریح یا تلویحی مساله مهدویت را مورد سؤال قرار داده‌اند و به گمان خود ضربه‌ای بر تفکر اسلامی وارد نموده‌اند. مجموع این جریانات ما را برآن داشت که درباره اصالت مهدویت و مباحث مربوط به آن حداقل کتابی در حد
دفاع از
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف نگاشته و نقدی تحقیقی بر افکار منکرین و دشمنان آن حضرت وارد نموده و به نوبه خود پاسخ گوی مباحث فوق باشیم.
از آن جا که در خصوص شخصیت حضرت مهدی علیه‌السّلام ، وجود و
غیبت و
ظهور آن حضرت مباحث متنوعی مطرح و در خصوص هر کدام از این ابعاد سئوالات و اشکالاتی مطرح است، به همین جهت مؤلف طی بیست و چهار فصل به یک سازماندهی منظم و مناسب به بررسی تمامی این ابعاد پرداخته و پاسخ مناسبی به هر کدام از اشکالات داده است.
حضرت ابراهیم علیه‌السّلام از
خدا درخواست می‌کند، جعلها کلمه باقیه فی عقبه،
که از نظر مفسران
شیعه و سنی کلمه باقیه، در موضوع مهدویت است. مؤلف در فصل اول، با این
آیه و آیات دیگر با نقل اقوال از نظر مفسران شیعه و سنی؛ از جمله
علامه طباطبایی درباره مساله مهدویت و اعتقاد به ظهورمنجی را مطرح می‌کند که این مساله با آیات قرآن مغایرت ندارد، بلکه مطابقت هم دارد. در فصل دوم فهرستی از این
آیات بیان می‌کند که در کتب مختلف شیعه و سنی در مورد حضرت مهدی تفسیر و تاویل شده است. و نگارنده مدعی می‌شود که تفکر مهدویت ریشه قرآنی دارد و به غیر از مسلمانان، بسیاری از
زرتشتیان ،
هندوها ، برهمانیان،
یهودیان ،
مسیحیان و
بودائیان به این مسئله
اعتقاد راسخ دارند. آن گاه در فصل سوم و چهارم، روایاتی از
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه معصومین علیه‌السّلام در خصوص حتمی بودن تولد، غیبت و ظهور امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف مطرح می‌کند. فصل پنجم، احادیث، درباره وجود امام مقدس امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف که پیش از شش هزار حدیث می‌باشد، توسط
آیت‌الله صافی و به امر
آیت‌الله بروجردی در کتاب منتخب الاثر جمع آوری و آن‌ها را دسته بندی نموده و احادیث مربوط را در موضوعات مختلف (۱۰۰ مورد) بررسی و کیفیت تعداد آن‌ها را مشخص می‌نماید.
عده کثیری از
صحابه زمان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
تابعین ، احادیث مربوط به امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را نقل نموده‌اند که فصل ششم و هفتم به ذکر نام عده‌ای از آنان و منابع آن به طور کامل و دقیق به نقل از کتب شیعه و سنی می‌پردازد. از صحابه می‌توان از
حضرت علی علیه‌السّلام ،
امام حسین علیه‌السّلام ،
ام سلمه ،
ابن عباس ،
ابن مسعود ،
ابوهریره ، و از تابعین ابراهیم بن علقمه، ابوصدیق ناجی، ابونضره، سلیم بن قیس هلالی و عبدالرحمن بن ابی لیلی نام برد.
در فصل هشتم، مؤلف لیستی از دانشمندان
اهل سنت (۲۴۹ نفر) که احادیث مربوط به امام زمان علیه‌السّلام را در کتب خود نقل نموده‌اند، بیان می‌کند این اطلاعات شامل نام صاحب اثر، سال
تولد و
فوت ، نام اثر و آدرس دقیق احادیث و مکان چاپ اثر می‌باشد.
فصل نهم، نام عده‌ای از افراد که تمامی سعی و تلاش خود را در نفی و تحریف مساله مهدویت مبذول داشته‌اند، ذکر می‌شود. که می‌توان از گلدزیهر یهودی الاصل آلمانی، مارگلی یوت، دی، بی مک دانالد، دار مستتر، محب الدین خطیب، محمد عبدالله عنان، علاء الدوله سمنانی، احمد امین و
ابن خلدون ،
ابن تیمیه ، احمد کسروی، شیخ محمد مردوخ و ناصر الدین صاحب الزمانی نام برد. فصل دهم، چهارده حدیث درخصوص مساله
غیبت صغری و کبری امام زمان علیه‌السّلام از دیدگاه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام بیان می‌شود که برای امت اسلامی حجتی قاطع بوده و کسی را قدرت بر انکار این دو غیبت بر امام زمان علیه‌السّلام نیست. فصل یازدهم به بحث امکان تشرف در زمان
غیبت کبرا خدمت امام زمان علیه‌السّلام و بررسی توقیعی که از ناحیه آن حضرت برای آخرین نائب خاص صادر شده است، می‌پردازد. مؤلف در فصل دوازدهم به معرفی چهار
نائب خاص امام زمان علیه‌السّلام در دوران غیبت صغری (۲۵۵- ۳۲۹ ق) می‌پردازد. و در پایان لیستی از اشخاصی که به عنوان وکیل امام علیه‌السّلام بوده‌اند و آن‌ها واسطه بین مردم و وکیل مخصوص امام بوده‌اند، ذکر می‌شود. فصل سیزدهم و چهاردهم، مؤلف فلسفه غیبت و
انتظار را شرح می‌دهد. محققان و صاحب نظران علت‌هایی؛ از جمله امتحان و آزمایش مردم، عدم آمادگی جهان جهت درک حضرت، تادیب مردم و اثبات ناتوانی بشردر اجرای عدالت برای فلسفه غیبت ذکر نموده‌اند. در فصل انتظار مباحث فضیلت انتظار، مفهوم انتظار و وظیفه منتظر مطرح می‌شود. فصل پانزدهم، مؤلف بحث علائم و نشانه‌های ظهور امام زمان علیه‌السّلام را مطرح و طی روایتی طولانی از
امام صادق علیه‌السّلام این نشانه‌ها را متذکر می‌شوند.
در فصول شانزدهم و هفدهم و هجدهم بحث
رجعت از منظر قرآن کریم، احادیث معصومین علیه‌السّلام و علمای شیعه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل نوزدهم، مؤلف گوشه‌ای از سخنان گهربار امام زمان علیه‌السّلام را جمع آوری نموده است.
در زمان غیبت کبری که امام نائب خاصی ندارند، امر
نیابت عامه در فصل بیستم مورد بررسی قرار می‌گیرد که وظیفه شیعه در این دوران مواجهه با کسانی است که دارای
تقوا و فضیلت بوده و مراجع معظم
تقلید ، نائبان عام امام زمان علیه‌السّلام هستند و دلائل و روایات آن مطرح می‌شود. در فصل بیست و یکم، چرائی پذیرش قول پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه معصومین علیه‌السّلام بررسی و ملاک و معیارها سنجش صحت و سقم احادیث بحث می‌شود و دو معیار، کتاب الله؛ یعنی قرآن و دیگر
سیره معصومین علیه‌السّلام برای صحت و سقم احادیث ذکر می‌شود.
عده‌ای از دانشمندان اهل
سنت اذعان دارند که حضرت مهدی علیه‌السّلام
فرزند بلافصل
امام حسن عسگری علیه‌السّلام می‌باشند و در نیمه
شعبان ۲۵۵ ق تولد یافته است و مؤلف در فصل بیست و دوم، نمونه‌هایی از گفتارهای این دانشمندان را که در منابع آن‌ها بیان شده است، برای خواننده این اثر بازگو می‌نماید. از جمله ابن صباغ مالکی، ابن خلکان، ابن جوزی، شبراوی و ابن طولون، فصل بیست و سوم درصدد پاسخ به این سوال است که چگونه انسانی می‌تواند سالیانی دراز و طولانی زنده بماند و این یکی از مسائل قابل توجه در زندگی امام زمان علیه‌السّلام می‌باشد.
در فصل بیست و چهارم، مؤلف به ارائه سیمایی از دولت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف پس از ظهور با نگرش به آیات قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم‌السّلام می‌پردازد و از کیفیت و چگونگی ظهور آن حضرت سخن می‌گوید.
صفحات پایانی این اثر (۳۲۸- ۴۵۰) به ضمائم برگرفته از کتب اهل سنت در خصوص فضائل ائمه اطهار و امام زمان علیهم‌السّلام اختصاص داده شده است. فهرست مطالب، در پایان کتاب قرار گرفته است.
هر فصل با یک
روایت از معصومین علیه‌السّلام که در رابطه با
حضرت حجت علیه‌السّلام می‌باشد، شروع می‌شود.
پاورقی‌ها، به ذکر منابع و مصادری می‌پردازد که در متن از آن‌ها مطالب نقل شده است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
