وعی (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَعْی (بر وزن فلس؛ به فتح واو و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای
حفظ است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
ایعاء (به کسر همزه و فتح عین) به معنای جمع کردن و
وِعاء (به کسر واو) به معنای ظرف.
وَعْی به معنای حفظ است اعمّ از آنکه حدیث باشد یا غیر آن.
(لِنَجْعَلَها لَکُمْ تَذْکِرَةً وَ تَعِیَها اُذُنٌ واعِیَةٌ) «غرق
قوم نوح و نجات مؤمنان را برای شما پندی قرار دهیم و تا آن را گوشی که حافظ مسموعات خویش است بشنود و حفظ کند.»
در
مجمع البیان چند
حدیث نقل شده که چون این
آیه نازل شد
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گفت:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْهَا اُذُنَ عَلِیٍّ.» «خدایا
علی (علیه‌السّلام) را اذن واعیه گردان.» علی (علیه‌السّلام) فرمود: پس از آن
دعا هر چه از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شنیدم از یاد نبردم.این حدیث در مجمع از
طبرسی نقل شده است. دو حدیث دیگر نیز در این مضمون می‌باشد.
ایعاء (به کسر همزه و فتح عین) به معنای جمع کردن است.
(تَدْعُوا مَنْ اَدْبَرَ وَ تَوَلَّی) «آتش به سوی خود می‌خواند آنکه را که به حق پشت کرده و از آن اعراض نموده است.»
(وَ جَمَعَ فَاَوْعی) «و مال را جمع و ذخیره کرده است.»
گویند «اَوْعَی المتاع» یعنی متاع را در ظرفی گذاشت و ذخیره کرد، این آیه نظیر:
(وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا یُنْفِقُونَها فِی سَبِیلِ اللَّهِ) (و کسانی که
طلا و
نقره را گنجینه (و ذخیره و پنهان) می‌سازند، و در راه
خدا انفاق نمی‌کنند)
است.
وِعاء (به کسر واو) به معنای ظرف است. این تسمیه از آن جهت است که مال در ظرف جمع و حفظ می‌شود. به سینه
انسان گویند: «وِعَاء علمه و عقیدته» یعنی سینه‌اش ظرف
دانش و
عقیده اوست، جمع آن اوعیه است.
(فَبَدَاَ بِاَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعاءِ اَخِیهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَها مِنْ وِعاءِ اَخِیهِ) «پیش از تفتیش ظرف برادرش شروع کرد به تفتیش ظروف آنها آنگاه ساقیه را از ظرف برادرش بیرون آورد.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وعی»، ج۷، ص۲۲۸.
