وصف مشعر علیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وصف مشعر علیت، وصف بیان گر تأثیر
مبدأ اشتقاق آن بر ثبوت
حکم می‌باشد.
وصف مشعر علیت، که مقابل
وصف غیر مشعر علیت می‌باشد، وصفی است که اشعار (دلالت ضعیف) دارد به این که
مبدأ اشتقاقش، علت برای ثبوت حکم بر موصوف آن می‌باشد، مانند:«اکرم رجلا عالما»، که وصف «عالم»، دلالت ضعیف دارد بر این که علت اکرام رجل، وجود علم (
مبدأ اشتقاق صفت عالمیت) است.
نکته اول:
دانشمندان اصولی قانونی دارند به نام «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بعلیة منشأ
اشتقاقه»؛ برای مثال، در جمله:«اکرم انسانا عالما»، وجوب اکرام، به انسان عالم تعلق گرفته و دلالت می‌کند بر این که منشأ
اشتقاق «عالم» (علم) در وجوب اکرام مدخلیت دارد. این گونه جملات اگر چه صراحت موجود در جملاتی مثل:«اکرم زیدا لکونه عالما» را نسبت به بیان علت حکم ندارد، ولی مشعر به علیت است؛ یعنی علیت از او استشمام می‌شود؛ به این معنا که علت وجوب اکرام
انسان ، همان عالمیت او است و وقتی «عالمیت» علت شد، حکم دایر مدار علت است، هم از نظر وجود و هم از نظر عدم؛ به این معنا که هر جا علت (
مبدأ اشتقاق و وصف) بود، حکم هم هست و هر جا علت نبود، حکم هم نیست، چون وجود حکم منوط به وجود علت است.
اما منکران
مفهوم وصف می‌گویند:ما نیز می‌پذیریم که تعلیق حکم بر وصف، مشعر به علیت است، اما مجرد اشعار کافی نیست و باید به درجه ظهور عرفی برسد.
نکته دوم:
اشعار، به معنای دلالت ضعیفی است که به حد
ظهور عرفی نمی‌رسد و به این جهت
حجیت ندارد؛ بر خلاف ظهور عرفی که حجت است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «وصف مشعر علیت».
