وثوق (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وُثوق (به ضم واو) و
ثِقَة (به کسر ثاء و فتح قاف) از
واژگان قرآن کریم به معنای اعتماد است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
ایثاق (به کسر همزه) و
وَثاق (به فتح واو) به معنای بستن،
وِثاق (به کسر واو) به معنای چیزی که با آن می‌بندند و
مَوْثِق (به فتح میم و کسر ثاء) و
میثاق (به کسر میم) به معنی پیمان اکید.
وَثق و
وُثوق و
ثِقَة به معنای اعتماد است. «وَثِقَ به وُثُوقاً و ثِقَةً» یعنی باو اعتماد کرد.
«وَثَاقَةً» به معنای محکم و ثابت شدن است: «وَثُقَ وَثَاقَةً: قوی و ثبت» و «مُوَاثَقَه» به معنای معاهده محکم است.
این واژه دارای مشتقاتی است که عبارتنداز:
ایثاق (به کسر همزه) به معنای بستن. «اَوْثَقَهُ فی الوثاق اِیثَاقاً» یعنی او را با ریسمان بست.
(وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ) «یاد کنید پیمان اکید خدا را که از شما پیمان گرفته است.»
(فَیَوْمَئِذٍ لا یُعَذِّبُ عَذابَهُ اَحَدٌ) (در آن روز هيچ كس مانند او
عذاب نمى‌كند.)
؛
(وَ لا یُوثِقُ وَثاقَهُ اَحَدٌ) (و هيچ كس همچون او كسى را به بند نمى‌كشد.)
وَثاق (به فتح واو) چنانکه
طبرسی گفته مصدر بوده و به معنی بستن است.
(فَیَوْمَئِذٍ لا یُعَذِّبُ عَذابَهُ اَحَدٌ) (در آن روز هيچ كس مانند او
عذاب نمى‌كند.)
؛
(وَ لا یُوثِقُ وَثاقَهُ اَحَدٌ) (و هيچ كس همچون او كسى را به بند نمى‌كشد.)
ضمیر (عَذابَهُ- وَثاقَهُ) راجع به خدا است.
وِثاق (به کسر واو) به معنای چیزی است که با آن می‌بندند مانند زنجیر و ریسمان.
(حَتَّی اِذا اَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ) «چون کافران را از کار‌انداخته و
اسیر گرفتید ریسمان را محکم کنید.»
مَوْثِق (به فتح میم و کسر ثاء) به معنی پیمان اکید است.
(قالَ لَن اُرسِلَهُ مَعَکُم حَتّی تُؤتونِ مَوثِقًا مِنَ اللَّهِ لَتَاتُنَّنی بِهِ اِلّا اَن یُحاطَ بِکُم فَلَمّا آتَوهُ مَوثِقَهُم قالَ اللَّهُ عَلی ما نَقولُ وَکیلٌ) (گفت: «من هرگز او را با شما نخواهم فرستاد، تا تعهد الهى مؤكدى بدهيد كه او را حتماً نزد من خواهيد آورد؛ مگر اين‌كه قدرت از شما سلب گردد. و هنگامى كه آنها تعهد مؤكد خود را در اختيار او گذاردند، گفت: «
خداوند، نسبت به آنچه مى‌گوييم، ناظر و نگهبان است.»)
(قَد اَخَذَ عَلَیکُم مَوثِقًا مِنَ اللَّهِ وَمِن قَبلُ ما فَرَّطتُم فی یوسُفَ) (پدرتان ازشما پيمان الهى گرفته؛ و پيش از اين درباره
یوسف نيز، كوتاهى كرديد؟!)
موثق سه بار در قرآن مجید آمده است.
میثاق (به کسر میم) به معنی پیمان محکم است.
(وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ) «یاد کنید پیمان اکید خدا را که از شما پیمان گرفته است.»
(وَ اِذْ اَخَذْنا مِیثاقَ بَنِی اِسْرائِیلَ لا تَعْبُدُونَ اِلَّا اللَّهَ) (زمانى را كه از
بنی‌اسرائیل پیمان گرفتيم كه جز خداوند يگانه را پرستش نكنيد.)
راغب می‌گوید: میثاق پیمانی است که با سوگند و عهد تاکید شده باشد.
می‌شود گفت: میثاق مصدر نیز بکار می‌رود بمعنی محکم کردن چنانکه در
جوامع الجامع و
کشاف در ذیل آیه
(الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ) (همان كسانى كه پيمان خدا را، پس از محكم ساختن آن، مى‌شكنند؛)
گفته است.
ضمیر «مِیثاقِهِ» اگر به «عَهْدَ» برگردد معنی این است که پیمان خدا را بعد از استوار کردن آن می‌شکنند و اگر راجع به «اللَّهِ» باشد منظور محکم کردن خدا است. به نظر نگارنده ضمیر راجع به «اللَّهِ» و مفعول میثاق که «عَهْدَ» باشد محذوف است یعنی عهد خدا را نقض می‌کنند پس از آنکه خدا آن را بوسیله ارسال رسل محکم و استوار کرده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وثق»، ج۷، ص۱۸۰.
