هیئت افعال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هیئت افعال، شکل خاص در افعال، حاصل از شکل چینش
حروف و
حرکات اعرابی می‌باشد.
هیئت افعال، به معنای ترکیب و شکل خاص افعال است که از کنار هم قرار گرفتن
حروف (چه
حروف اصلی و چه
زاید ) و
حرکات اعرابی به وجود می‌آید.
فعل، از ماده و هیئت تشکیل شده است. ماده دارای معنای اسمی و هیئت دارای معنای حرفی می‌باشد. وضع ماده، شخصی، ولی وضع هیئت، نوعی است.
هیئت فعل بر ارتباط بین حدث (مدلول ماده) و
فاعل دلالت می‌نماید، چه این ارتباط صدوری باشد مثل:«ضَرَب زید» که «ضرب» از «زید» صادر شده است و چه حلولی، مثل:«عَلِم زید» که «علم» در «زید» حلول نموده است.
بنابراین، هیئت بر ارتباط و نسبت دلالت می‌کند.
برخی مانند «
شهید صدر » این نسبت را نسبت ناقصه می‌دانند.
برخی از متأخران اعتقاد دارند هیئت
فعل بر نسبت و ارتباط دلالت می‌نماید، اما برای مفهوم ارتباط بین حدث و فاعل وضع نشده است بلکه از ارتباط خارجی میان حدث و فاعل حکایت می‌کند.
در
حروف ، این گونه نیست که ماده آن یک وضع، و هیئت آن وضع جدا گانه ای داشته باشد؛ به خلاف افعال که ماده، یک وضع مستقل، و هیئت وضع دیگری دارد، اما در عین حال، ماده و هیئت در افعال به منزله دو
لفظ نمی‌باشد؛ از این رو معنای فعل به صورت یک شیء واحد به
ذهن انسان می‌آید و به صورت یک معنای واحد تصور می‌شود، اگر چه در تحلیل ذهنی دو معنا می‌باشد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تهیه و تدوین از مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۹۱۲، برگرفته از مقاله «هیئت افعال».
