همن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمَن (به فتح هاء و میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای مراقب و حافظ است.
هَمَنبه معنای مراقب و حافظ است. در
قاموس گوید: «هَیْمَنَ علی کذا: صار رقیبا علیه و حافظا» یعنی بر او مراقب و نگهدار شد.
در
مجمع البیان فرموده: «هَیْمَنَ الرّجل» یعنی مراقب و حافظ و حاضر گردید. علی هذا مهیمن بمعنی مراقب و حافظ است مثل رقیب که در
اسماء حسنی آمده است.
(الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ) «اوست خدای حاکم، پاک، بی‌آزار، ایمنی ده، مراقب بندگان، توانا، مصلح.»
(وَ اَنْزَلْنا اِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتابِ وَ مُهَیْمِناً عَلَیْهِ) «قرآن را به حق بر تو نازل کردیم که هم کتابهای گذشته را تصدیق می‌کند و هم مراقب و حافظ آنهاست.» ضمیر «عَلَیْهِ» به «الْکِتابَ» دوّم راجع است که مراد مطلق کتابهای آسمانی گذشته است.
می‌شود گفت
قرآن با مهیمن و مراقب بودن دو کار انجام می‌دهد یکی اینکه حافظ آنهاست و وجود آنها را تثبیت و تصدیق می‌کند دیگری آنکه مراقب و مسلط بر آنهاست و آنچه از اغلاط و
تحریف و
نسیان بر آنها راه یافته بیان می‌دارد و این مخالف آن نیست که قرآن احکامی غیر از احکام
تورات و
انجیل را بیاورد قرآن در عین حال که مراقب و مصدّق آندو است احکام گسترده‌ای که مطابق هر عصر است نیز دارد لذا در ذیل آیه فرموده:
(فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِما اَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ اَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَکَ مِنَ الْحَقِّ لِکُلٍّ جَعَلْنا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً) «میان اهل کتاب با آنچه خدا بتو نازل کرده حکم کن، زیرا کتاب تو قائم بامر دین و حافظ و مراقب کتب گذشته است.»
در
المنار گوید: معنای
(مُهَیْمِناً عَلَیْهِ) آنست که رقیب و گواه آنهاست.
حقیقت حال آنها را در اصل انزال و اینکه مخاطب آنها را در اصل انزال و اینکه مخاطب آنها چه کسانی بودند، و اینکه مقداری از آنها فراموش شده و از بین رفته و بسیاری دچار تحریف و
تاویل گشته و از عمل به آنها اعراض شده، بیان می‌دارد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «همن»، ج۷، ص۱۶۶.
