هریریه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شکست و
پیروزی هر فرقه در طول اعصار و قرون با یک موجودیت خاص دنبال می‌شود و تفاوت فرق پیروز و ناکام در شدت و ضعف سیاسی و اجتماعی است. شدت در حدی که به بنیان
حکومت و اقتدار یک سلسله می‌انجامد و ضعف در حدی که به انقراض و گسست فرقه دچار می‌شود. در هر حال چه فرقه در اوج قدرت باشد و چه در شرف انقراض، در عقایدی با هم مشترک هستند و پیوسته به
حفظ این عقاید می‌پردازند.
راوندیه در
تاریخ به عنوان فرقه‌ای در مسیر هریریه شناخته می‌شود و در واقع راوندیه نام و نشانی دیگر از فرقه هریریه است و راوندیه و
عباسیه فرقی هستند که عقاید اصلی و مشترکی با هریریه دارند. به این جهت فرقه هریریه را نیز
عباسیه می‌گویند. در این مقاله به منشأ و عوامل ظهور
عباسیه و راوندیه و هریریه و عقیده اصلی و مشترک این فرق می‌پردازیم.
پس از ترور ابوهاشم عبدالله بن محمد بن الحنفیه در سال ۹۹ ه ق فرقه
هاشمیه به چند فرقه تبدیل شد؛ زیرا هر یک از این فرق ادعای وصایت و جانشینی رهبر خود را از طرف ابوهاشم مستمسک خویش قرار داده بود. در این میان محمد بن علی بن عبدالله بن
عباس موقعیت بهتری داشت؛ زیرا ابوهاشم نزد آنها وفات کرد
و ادعای وصایت محمد بن علی از او با کمک شواهدی چون
شهادت ابی‌ریاح به صحت مقرون شد.
ایشان هسته اصلی
عباسیه را تشکیل دادند و با
فکر و اندیشه حکومت این سلسله به جمع‌آوری یاران وفاداری کوشیدند تا اینکه ایشان را در
خراسان یافتند.
بدون
شک بهترین افرادی که به بنی
العباس خدمت کردند، خراسانیان بودند. این افراد به رهبری ابومسلم
خراسانی با حکومت اموی و دیگر فرق مخالف جنگیده و راه حکومت را برای این
طایفه از عموزادگان
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هموار نمودند. هم‌یاری خراسانیان فقط در نیروی انسانی برای
جنگ نبود؛ بلکه نیروی روانی و معنوی نیز در این گروه به حمایت از بنی
العباس قیام کرد. اهداف بنی
العباس بدون فدائیان و جان‌نثاران با شکست مواجه می‌شد و بنی
العباس چاره نداشت تا اینکه بتواند به طرف‌داران خود جهت معنوی ببخشد. ایشان در این زمینه عوامل متعددی را به کار بستند.
مهم‌ترین انگیزه‌ای که بنی
العباس به دنبال آن بودند، حقانیت و
مشروعیت اجتماعی بود که در صحنه سیاست نیز اثر بسزایی داشت. ایشان در این زمینه با تلاش‌های متعدد به نتیجه رسیدند که به تحلیل این موارد می‌پردازیم:
با این ادعا به سمت تشکیل حکومت سلسله
عباسی حرکت نمودند.
این
اندیشه را با بزرگ‌نمایی
عباس بن عبدالمطلب و وصایت
عباس از پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و قرب و خویشاوندی با پیامبر (صلي‌الله‌عليه‌وآله) دنبال کردند.
افراطی‌ترین شاخه
عباسیه را می‌توان راوندیه نامید. ایشان پیرو عبدالله راوندی بودند
و در حمایت از بنی
العباس به
غلو نیز کشیده شدند. ایشان جانشین پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) را
عباس بن عبدالمطلب می‌دانستند و به ادامه
امامت در فرزندان
عباس تصریح کردند. عده‌ای از راوندیه به غلو در مورد فرزندان
عباس کشیده شدند و ابوجعفر منصور دوانقی را
خدا می‌پنداشتند و دور قصر او به
طواف می‌پرداختند و همین امر موجب زندانی شدن عده‌ای و در ادامه به شورش راوندیه علیه منصور انجامید. در پی این شورش منصور نیز ایشان را تا حد انقراض از بین برد. این
واقعه در سال ۱۴۱ به وقوع پیوست.
هریریه نیز به چنین اعتقاداتی منسوب می‌باشند و در واقع عده‌ای از راوندیه که به دست منصور کشته شدند؛ از منشعبات هریریه هستند. ایشان در این عقاید پیرو شخصی به نام ابی‌هریره الراوندی بوده
و امامت
عباس بن عبدالمطلب و فرزندان او و هم‌چنین غلو در مورد اولاد
عباس در عقاید هریریه را نیز پذیرفته بودند.
به هر حال راوندیه و
عباسیه و هریریه را نمی‌توان سه فرقه متفاوت دانست؛ بلکه هر سه تجلی و نمودار عقایدی مشترک هستند.
فرق الشیعه نوبختی،
عباسیه (راوندیه) را به سه فرقه منشعب می‌سازد.
۱. اصحاب ابومسلم
خراسانی معروف به ابامسلمیه (خر مدینیه)
۲. عده‌ای که اصل مذهبشان کیسانیه بود، ولی به ولایت سری
عباس و اولادش و نیز ابومسلم پای‌بند بودند، ایشان را رزامیه و اصحاب شخصی به نام رزام می‌دانند.
۳. عده‌ای که
عباسیه خالص می‌باشند و هریریه نام دارند و اصحاب ابی هریریه روندی هستند.
در کتب تاریخ معمولا راوندیه را در شمار فرق
غالی شیعه آورده و ذکری از هریریه در میان نیست؛ بلکه روندیه را اصحاب ابی‌هریره الروندی معرفی کرده‌اند.
از جمله توجیهاتی که از هریریه در مورد
امامت عباس و فرزندان او شده این است که امامت را به دو صورت ظاهر و مخفی
تقسیم می‌کنند و قائل‌اند که
عباس بن عبدالمطلب و چند تن از فرزندانش
امام سری داشتند؛
ولی از ابوالسفاح و ابوجعفر منصور دوانقی امامت ظاهر و
آشکار داشته‌اند. امامت در نزد ایشان این چنین است:
۱.
عباس بن عبدالمطلب؛
۲. عبدالله بن
عباس؛
۳. علی بن عبدالله؛
۴. محمد بن علی؛
۵. ابراهیم بن محمد؛
۶. عبدالله بن محمد معروف به سفاح؛
۷. ابی‌جعفر منصور دوانقی.
فرق
عباسی و راوندی از جمله هریریه در امامت ایشان متفق هستند.
علاوه بر عقاید عمومی
عباسیه و راوندیه در امامت و غلو به دو نظریه دیگر
اشاره شده است:
یکی از عقاید هریریه این‌گونه باز‌گو شده است که: مخالفان امامت
عباس و بنی
العباس را کافر نمی‌دانستند و در انتساب
کفر از خود
رضایت نشان نمی‌دادند. (در واقع مخالفان امامت
عباس و فرزندانش، شیعه و
اهل سنت بودند).
هریریه علاوه بر اینکه فقط اندیشه
عباسی دارند؛ اما از ابومسلم
خراسانی به عظمت یاد می‌کنند و
ولایت او را نیز به اعتقادات خود اضافه می‌نمایند. احتمالا این دو
فرقه به‌خاطر ماهیت راوندیه‌ای خود هنوز وفادار به ابومسلم بوده؛ زیرا راوندیه از ابتدا طرف‌داران ابومسلم محسوب می‌شود.
فرق راوندیه برای اثبات جانشینی
عباس ورد جانشینی
علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) این‌گونه استدلال نموده اند:که در
ارث بردن از شخصی عموی او اولی و سزاوارتر از عموزاده است و به همین دلیل
عباس را اولی و لایق‌تر از
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در
خلافت دانستند.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «هریریه».
