نیک بختی اصحاب یمین (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصحاب یمین همان انسان‌های سعادتمندی هستند که نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود و این نشانه
پیروزی و موفقیت آنها در
امتحانات الهی است.
اصحاب يمين انسان‌هايى مبارک و نيک‌بخت هستند:
• «
فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا
أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ؛ (نخست) سعادتمندان و خجستگان (هستند)؛ چه سعادتمندان و خجستگانى!».
این جمله به خاطر این که حرف (فاء) بر سر دارد، فرع و نتیجه جملات قبل است، فرعیتی بیان بر
مبین دارد، پس این
آیه و دو آیه بعدش بیانگر اصناف سه‌گانه مذکور است.
و کلمه (
میمنة) از ماده (
یمن) است که مقابل شوم است و معنایی برخلاف آن دارد؛ پس
اصحاب (
میمنه اصحاب) و دارندگان
یمن و سعادت‌اند، و در مقابل آنان (
اصحاب مشئمه) هستند، که
اصحاب و دارندگان
شقاوت و شئامت‌اند.
و این که بعضی از
مفسرین میمنه را به
یمین یعنی دست راست معنا کرده و گفته‌اند:
اصحاب میمنة نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود، به خلاف دیگران،
تفسیر صحیحی نیست، برای این که در این
آیه در مقابل
اصحاب میمنة اصحاب مشئمه قرار گرفته، و اگر
میمنه به معنای دست راست بود، باید در مقابلش
اصحاب میسره یعنی طرف دست چپ قرار گیرد؛ هم‌چنان که در
آیات بعدی در مقابل
اصحاب یمین اصحاب شمال آمده، و نادرستی این تفسیر روشن است.
کلمه (ما) در جمله (ما
اصحاب المیمنة) استفهامی است، و مبتدایی است که خبرش جمله (
اصحاب المیمنة) است، و مجموع جمله خبر است برای جمله (
فاصحاب المیمنة)، و منظور از
استفهام بزرگ‌داشت و
تعظیم شأن ایشان است.
• «
وَأَصْحَابُ الْيَمِينِ مَا
أَصْحَابُ الْيَمِينِ؛ و
اصحاب یمین و خجستگان، چه
اصحاب يمين و خجستگانى!».
بعد از بیان مواهب معنوی و مادی
مقربان، نوبت به
اصحاب الیمین می‌رسد، همان
جمعیت سعادتمندی که نامه اعمالشان به علامت
پیروزی در
امتحانات الهی به دست راستشان داده می‌شود، و در اینجا به شش
نعمت از نعم
خداوند اشاره می‌کند که با مقایسه به نعمت‌های مقربان که در هفت بخش آمده بود یک مرحله پایین‌تر است.
نخست برای بیان بلندی مقام آنها می‌فرماید: (
اصحاب یمین، چه
اصحاب یمینی)؟! (و
اصحاب الیمین ما
اصحاب الیمین).
و این برترین توصیفی است که از آنها شده؛ زیرا این تعبیر در مواردی به کار می‌رود که اوصاف کسی در بیان نگنجد، و به هر حال این تعبیر بیانگر مقام والای
اصحاب الیمین است.
از این آیه شروع می‌شود
تفصیل مال حال
اصحاب میمنه، و اگر به جای تعبیر به
اصحاب میمنه تعبیر کرد
اصحاب یمین، برای این بود که بفهماند هر دو تعبیر درباره یک طایفه است، و آن یک
طایفه کسانی هستند که نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود، و جمله دوم استفهامی است که در مقام بزرگ‌داشت امر آنان و به شگفت آوردن شنونده از
حال ایشان است، و این جمله استفهامی
خبر است برای جمله اول یعنی و
اصحاب الیمین.
كلمه «ما» در اين آيات، براى
تفخیم است.
• «أُوْلَئِكَ
أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ؛ آنها «
اصحاب اليمين»اند (که نامه اعمالشان را به دست راستشان مى‌دهند)!».
در پایان این اوصاف، مقام
صاحبان آن را چنین بیان می‌کند: آنها
اصحاب الیمین هستند (اولئک
اصحاب المیمنة).
و نامه اعمالشان به نشانه مقبول بودن در درگاه پروردگار به دست راستشان داده می‌شود.
این احتمال نیز داده شده که
میمنة از ماده
یمن و برکت است؛ یعنی آنها
صاحبان برکتند که وجودشان هم برای خودشان
برکت دارد، و هم برای جامعه.
کلمه (
میمنه) از ماده
یمن، ضد شوم است، و اشاره (اولئک) به کسانی است که
سیاق آیات قبل بر آنان دلالت دارد؛ و معنای آیه این است که: اینان که به هر عقبه دشواری قدم نهادند، و از کسانی بودند که به خدا ایمان آورده، یکدیگر را به
صبر و مرحمت سفارش کردند، مردمی
صاحب یمن و شگون‌اند، و ایمان و اعمال صالحی که از پیش برای
آخرت خود می‌فرستند، چیزی به جز شگون و مبارکی و زیبا و
مرضی نمی‌دانند.
ولی بعضی مفسرین گفته‌اند: مراد از (
میمنة) طرف دست راست است، و
اصحاب دست راست کسانی هستند که در
قیامت نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‌شود؛ ولی این سخن درست نیست؛ زیرا در مقابل
اصحاب میمنه به این معنا
اصحاب مشئمه قرار نمی‌گیرد.
برداشت براساس اين احتمال است كه
ميمنه و
يمين از
يمن به معناى
ميمنت و مبارك بودن باشد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۶۹، برگرفته از مقاله «نیک‌بختی اصحاب یمین».
