• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَکْث‌ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَکْث (به فتح نون و سکون کاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای شكستن است.
نَکْث نظير نقض است مانند شكستن عهد است.
این کلمه هشت بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَکْث: به معنای شكستن است.
نَکْث نظير نقض است مانند شكستن عهد است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نَكَثا - خطبه ۱۳۷ (طلحه و زبیر)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره طلحه و زبیر فرموده:
«اللَّهُمَّ إنَّهُما قَطَعاني وَ ظَلَماني، وَ نَكَثا بَيْعَتِي، وَ أَلَّبا النّاسَ عَلَيَّ، فاحْلُلْ ما عَقَدا.»
«خدا آن دو طاعت مرا قطع كرده، مرا ظلم كردند، بیعت مرا شكستند، مردم را بر من فاسد كردند، خدا كارشان را سست كن.»

۲.۲ - انْتَكَثَ - خطبه ۳ (عثمان)

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره عثمان بن عفان فرموده:
«إِلَى أَنِ انْتَكَثَ عَلَيْهِ فَتْلُهُ وَ أَجْهَزَ عَلَيْهِ عَمَلُهُ وَ كَبَتْ بِهِ بِطْنَتُهُ.»
يعنى «عثمان همان‌طور در شكم‌پرستى خود بود تا اينكه بافته‌اش باز شد، و كارش مرگ او را آماده كرد، و پر خوريش نگون‌سارش نمود.» انتكاث: شكسته شدن و باز شدن بافته است.


۲.۳ - النّاكِثونَ - خطبه ۱۹۲ (اهل بصره)

حضرت ناکثون در زبان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) در زبان آن حضرت، طلحه و زبير و اهل بصره‌اند كه بيعت آن حضرت را شكستند، می‌فرماید:
«فَأَمّا النّاكِثونَ فَقَدْ قاتَلْتُ، وَ أَمّا الْقاسِطونَ فَقَدْ جاهَدْتُ، وَ أَمّا الْمارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ.»
«امّا ناکثین (پيمان شكنان) من با آن‌ها نبرد كردم، امّا قاسطین (متجاوزان) با آنها جهاد نمودم و امّا مارقین (خارج شوندگان از دين) آنان را بر خاک مذلّت نشاندم.»
این کلمه هشت بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۶۴.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۲۶۶.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۱، خطبه ۱۳۷.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۸، خطبه ۱۳۳.    
۵. صالح، صبحی نهج البلاغه، ص۱۹۵، خطبه ۱۳۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۳.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰۷.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰۷.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۵۱۷.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۳۴۱.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۸.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴، خطبه ۳.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۳۰، خطبه ۳.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه ۳.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹، خطبه ۳.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۵    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۳۵۸    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۶    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۹۷.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۹۰.    
۲۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
۲۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۸۸.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۴.    
۲۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۸۲.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۱، خطبه ۱۳۷.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴، خطبه ۳.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نقض»، ج۲، ص۱۰۶۴.    






جعبه ابزار