نفاق در مسلمانان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به
نفاق برخی مسلمانان اشاره شده است.
روحيّه نفاق، در ميان برخى مسلمانان، در عصر
بعثت:
۱. «ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعاساً يَغْشى طائِفَةً مِنْكُمْ وَ طائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَلْ لَنا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْ‌ءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ ما لا يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كانَ لَنا مِنَ الْأَمْرِ شَيْ‌ءٌ ما قُتِلْنا هاهُنا قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلى مَضاجِعِهِمْ وَ لِيَبْتَلِيَ اللَّهُ ما فِي صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحِّصَ ما فِي قُلُوبِكُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ؛
سپس به دنبال اين غم و اندوه، آرامشى بر شما فرستاد. اين
آرامش، به صورت
خواب سبكى بود كه در
شب بعد از حادثه
احُد، گروهى از شما را فرا گرفت؛ امّا گروه ديگرى در فكر جان خويش بودند؛ و خواب به چشمانشان نرفت. آنها گمانهاى نادرستى- همچون گمانهاى دوران جاهليّت- درباره خدا داشتند؛ و مى‌گفتند: آيا سهمى از
پیروزی نصيب ما مى‌شود؟! بگو: همه كارها و پيروزيها به دست خداست. آنها در دل خود، چيزى را پنهان مى‌دارند كه براى تو آشكار نمى‌سازند؛ مى‌گويند: اگر ما سهمى از پيروزى داشتيم، در اين جا كشته نمى‌شديم. بگو: اگر در خانه‌هاى خود نيز، بوديد، آنهايى كه كشته شدن بر آنها مقرّر شده بود، قطعاً به سوى قتلگاه‌هاى خود، بيرون مى‌آمدند (و كشته مى‌شدند). و اينها براى اين است كه خداوند، آنچه در سينه‌هايتان پنهان داريد، بيازمايد؛ و آنچه را در دلهاى شما از ايمان است، خالص گرداند؛ و خداوند از آنچه در درون سينه‌هاست، آگاه است.»
۲. «وَ يَقُولُونَ طاعَةٌ فَإِذا بَرَزُوا مِنْ عِنْدِكَ بَيَّتَ طائِفَةٌ مِنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ وَ اللَّهُ يَكْتُبُ ما يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ وَكِيلًا؛
آنها در حضور تو مى‌گويند: فرمانبرداريم؛ امّا هنگامى كه از نزد تو بيرون مى‌روند، جمعى از آنان بر خلاف گفته‌هاى تو، جلسات شبانه تشكيل مى‌دهند؛ آنچه را در اين جلسات مى‌گويند، خداوند مى‌نويسد. اعتنايى به آنها نكن؛ و از نقشه‌هاى آنان وحشت نداشته باش؛ و بر خدا
توکّل كن؛ كافى است كه او يار و مدافع تو باشد.» گفته شده: آيه مذكور درباره
منافقان است.
۳. «لا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طائِفَةً بِأَنَّهُمْ كانُوا مُجْرِمِينَ؛
بگو: عذر و بهانه نياوريد كه بيهوده است؛ چرا كه شما پس از ايمان آوردن، كافر شديد. اگر گروهى از شما را بخاطر
توبه مورد
عفو قرار دهيم، گروه ديگرى را به سبب مجرم بودن، عذاب خواهيم كرد.» بر اساس روايتى از
امام باقر علیه‌السلام آيه مذكور مربوط به برخى اهل ايمان است كه گرفتار
شک و نفاق شدند.
۴. «يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ قالُوا بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ؛
آنها
بهشتیان را صدا مى‌زنند: مگر ما با شما نبوديم؟! مى گويند: آرى، ولى شما خود را به
گمراهی افكنديد و انتظار نابودى حق را كشيديد، و در همه چيز شك و ترديد داشتيد، و آرزوهاى دور و دراز شما را فريب داد تا فرمان خدا فرا رسيد، و
شیطان فريبكار شما را در برابر فرمان خداوند فريب داد.»
پيدايش خط نفاق در ميان مسلمانان
مکّه، پيش از
هجرت به مدينه:
«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذابِ اللَّهِ ... • وَ لَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْمُنافِقِينَ؛
و بعضى از مردم كسانى هستند كه مى‌گويند: به خدا
ایمان آورده‌ايم. امّا هنگامى كه در راه خدا آزار مى‌بينند، آزار مردم را همچون
عذاب الهی مى‌شمارند (و از آن وحشت مى‌كنند)؛ ... مسلّماً خداوند مؤمنان را مى‌شناسد، و به يقين منافقان را نيز مى‌شناسد.»
آيات، مربوط به
منافقان قبل از هجرت است.
وجود حركتهاى نفاق‌آميز، در ميان برخى مردم
مدینه، در عصر
بعثت:
«وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذابٍ عَظِيمٍ؛
و از ميان اعرابِ باديه‌نشين كه اطراف شما هستند، جمعى منافقند؛ و از اهل مدينه (نيز)، گروهى سخت به نفاق پاى بندند. تو آنها را نمى‌شناسى، ولى ما آنها را مى‌شناسيم. بزودى آنها را دو بار مجازات مى‌كنيم (مجازاتى در زمان حيات، و مجازاتى به هنگام مرگ)؛ سپس به سوى مجازات بزرگى در قيامت فرستاده مى‌شوند.»
مراد از «المدينه» شهر معروف مدينه است.
نفاق در صحابه (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۲۶۱، برگرفته از مقاله «نفاق در مسلمانان».
