نعمت تولیدمثل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تضمین بقای
نسل انسان از راه
تولید مثل، از
نعمتهای خداوند است.
والله جعل لکم من انفسکم ازوجـا وجعل لکم من ازوجکم بنین وحفدة ورزقکم من الطیبـت افبالبـطـل یؤمنون
وبنعمت الله هم یکفرون.(
خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد؛ و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوه‌هایی به وجود آورد؛ و از پاکیزه‌ها به شما
روزی داد؛ آیا به
باطل ایمان می‌آورند، و
نعمت خدا را انکار می‌کنند؟!)
راغب در مفردات می‌گوید: خدای تعالی فرمود: " و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة" و" حفدة" جمع حافد است که به معنای متحرک و کسی است که در خدمت، جنب و جوش سریع دارد، خواه از اقارب انسان باشد و یا بیگانه، ولی
مفسرین آن را به
اسباط (نوه‌ها) و مانند آن
تفسیر کرده‌اند، چون خدمت اسباط صادقانه تر است- تا آنجا که می‌گوید- اصمعی گفته: اصل (حفد) پایی را بدون توقف در جای پای دیگر نهادن است.
و در مجمع البیان گفته: حفدة در اصل به معنای سرعت در عمل است- تا آنجا که می‌گوید- و از همین باب است که به اعوان نیز حفدة می‌گویند، چون در
اطاعت انسان سریعند.
و مراد از حفدة در
آیه مورد بحث همان اعوان و خدمتکاران از فرزندان است، چون حفدة را مقید کرد به
متولد از همسران و فرمود: " و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة" و به همین جهت بعضی
بنین و حفدة را به فرزندان خردسال و بزرگسال تفسیر کرده‌اند. و بعضی
دیگر بنین را به فرزند بلا فصل و حفدة را به فرزندان با فاصله یعنی نوه تفسیر کرده‌اند.
" و اذکروا اذ کنتم قلیلا فکثرکم و انظروا کیف کان عاقبة المفسدین"
این دو جمله در حقیقت
موعظه و
نصیحت در باره
امتثال اوامر و نواهی قبلی است. در جمله اول مردم را به یاد یکی از
نعمتهای بزرگ
خدا می اندازد، و آن مساله ازدیاد
نسل است برای اینکه
انسان بر خلاف سایر انواع حیوانات زندگیش اجتماعی است، و آن کمالاتی که برای این نوع میسر و متوقع است و خلاصه،
سعادت عالیه ای که انسان را از سایر انواع حیوانات متمایز می کند و حساب او را از آنها جدا می سازد اقتضاء می کند که این موجود دارای ادوات و قوای مختلف و ترکیبات وجودی خاصی بوده باشد که با داشتن آن نمی تواند مانند سایر حیوانات بطور انفرادی زندگی نموده و همه حوائج ضروری خود را تامین نماید، بلکه ناگزیر است از اینکه در تحصیل خوراک، پوشاک، مسکن، همسر و سایر حوائج با سایر افراد تشریک مساعی نموده و همه با کمک فکری و عملی یکدیگر حوائج خود را تامین نمایند.
پر واضح است که برای چنین موجودی کثرت افراد،
نعمت بسیار بزرگی است، زیرا هر چه بر عدد افراد اجتماعش افزوده شود نیروی اجتماعیش بیشتر و فکر و اراده و عمل آن قوی تر می گردد و به دقایق بیشتر و باریک تری از حوائج پی برده در حل مشکلات و تسخیر قوای
طبیعت راه حل های دقیق تری را پیدا می کند.
روی این حساب مساله ازدیاد نسل و اینکه عدد افراد
بشر به تدریج رو به فزونی می گذارد خود یکی از
نعمتهای الهی و از پایه ها و ارکان تکامل بشر است. آری، هیچ وقت یک ملت چند هزار نفری نیروی جنگی و
استقلال سیاسی و اقتصادی و
قدرت علمی و ارادی و عملی ملت چندین میلیونی را ندارد.
معنای
آیه این است که: خداوند برای شما از همسرانتان فرزندان و یاورانی قرار داد که به خدمت آنان در حوائجتان
استعانت بکنید، و با دست آنان مکاره و ناملایمات را از خود دور سازید و ارزاق طیب که عبارت است از هر متاع دل پسندی که روزیتان کرد، مانند
آب و انواع میوه‌ها که عمل خود شما در پیدایش آنها دخالت نداشته، و مانند طعامها و لباسها و
امثال آن که سعی و
عمل خود شما در پیدایش آنها مؤثر بوده است، و کلمه" من" در جمله" من الطیبات" برای تبعیض است که وجهش هم روشن است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۳۰۵، برگرفته از مقاله «نعمت تولیدمثل».
