نسخ مشروط
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسخ یک
حکم در شرایط خاص، با امکان
اعاده در صورت تغییر شرایط را
نسخ مشروط گویند.
نسخ مشروط یا
نسخ موقت، درباره حکمی است که به جهت تغییر شرایط و
احوال ،
نسخ شده و حکم جدید به جای آن آمده است؛ ولی حکم
منسوخ به خاطر حکمتی، در مکان دیگر یا
زمان آینده، قابل برگشت است. بنابراین، هر یک از حکم
ناسخ و
منسوخ در گرو احوال و مصالح مخصوص خودشان هستند و مادامی که مصلحت، وجود داشته باشد، حکم هم
دوام دارد و
وقتی که آن حالت و مصلحت از میان رفت، حکم هم از بین می‌رود؛ مانند:
۱.
صدقات واجب که به نام «انفاق فی سبیل الله» در
قرآن آمده است.
وقتی که
زکات و
خمس غنیمت‌ها و
خراج و مانند آن واجب شد و نیاز دولت اسلامی با دریافت آن‌ها از مردم، برطرف شد، وجوب
انفاق فی سبیل الله
نسخ شده است؛ زیرا دولت اسلامی به اموال دیگری غیر از آن‌ها
احتیاج ندارد؛ ولی مادامی که احتیاجات دولت با زکات و خمس و خراج برآورده نشود، حکم وجوب انفاق فی سبیل الله دوباره جاری می‌شود.
۲. وجوب
مدارا و
گذشت در برخورد با
کفار در حالت
ضعف مسلمانان ، که این حکم با وجوب
قتال در حال
قدرت مسلمانان،
نسخ شد و این حکم
منسوخ بسته به موقعیت، در صورت ضعف مسلمانان، دوباره برمی گردد.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نسخ مشروط».
