ناحیه بشر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِشْر، به محل و میدان جنگی گفته شده است که در۷۳، میان سُلَیم و
تَغْلِب، دو قبیله
عرب ، در مشرقِ
شام رخ داد. در ۱۲
خالد بن ولید نیز بر سر راهش از
عراق به
شام در این محل بر
بنی تغلب تاخته بود.
یاقوت این مکان را به صورت رشته تپه‌هایی وصف کرده که از عُرض در نزدیکی تَدمُر (پالمیر) تا فرات امتداد دارند و همان جبل البِشْری کنونی اند. اما آن جنگ ، به نام نهری که در آن محل جاری است،
جنگ رَحوب نیز خوانده شده است.
یوم البشر ، به روزهایی اطلاق شده است که در زد و خوردهای متعدد این دو قبیله
جنگ به اوج خود رسیده بود. در آن زمان، کشمکش‌ها تا حدی خارج از دایره رقابت‌های قبیله ای میان
قیس و
کلب جریان داشت. آن دو از قبایل عربِ شمالی شمرده می‌شدند و علت ظاهری جنگ هم آن بود که بنی سُلیم به چراگاههای
تغلب در جزیره تجاوز می‌کردند. صلح ناپایداری که برقرار شده بود، براثر هجاهای اخطل، شاعر
تغلبی مسیحی دربار
خلفای اموی در
دمشق گسیخته شد، زیرا جَحّاف بن حُکَیم که رئیس
قبیله سُلیم بود، از آن اهاجی برآشفت، سپس دستخطی مجعول فراهم کرد که او را مجازمی ساخت
صدقات تغلب و بَکر راتصاحب کند و به این بهانه، با هزار مرد جنگی از بنی سلیم به راه افتاد.
تغلبیان در خیمه گاه‌های خود، که در ناحیه بشر قرار داشت، غافلگیر و دستخوش کشتار بنی سُلیم شدند. اخطل را که به علت قبای چرکینش، برده ای پنداشته بودند، رهاکردند. اما پسرش به قتل رسید.
بنی سلیم به بهانه آن‌که
تغلبیان قبلاً
زنان سلیم را از دم تیغ گذرانده بودند، به قتل عام زنان
تغلب نیز دست زدند.
جحّاف برای رهایی از خشم خلیفه،
عبدالملک ، ناچار شد به سرزمین
روم بگریزد، اما چند سال بعد از آن‌جا بازگشت و چون پذیرفت که خونبهایی معادل ۱۰۰ هزار درهم به
تغلبیان بپردازد، صلح بر قرار شد.
(۱) ابن اثیر، کتاب الکامل، چاپ تورنبرگ، لیدن ۱۸۵۱ـ۱۸۷۶، ج ۴، ص ۲۶۱ـ۲۶۳.
(۲) ابن قتیبه، کتاب الشعر و الشعراء، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۰۰، ص ۳۰۳.
(۳) علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، بولاق ۱۲۸۵، ج ۹، ص ۵۷ـ۶۱.
(۴) مَعْمربن المُثَنّی ابوعبیدة، نقائض جریر و الفرزدق، ج ۱، ص ۴۰۱ـ۴۰۲، ۵۰۷ـ۵۰۹، ۸۹۹ـ۹۰۰.
(۵) غیاث بن غوث اخطل، دیوان، چاپ صالحانی، ۱۹۰۵، ص ۱۰ به بعد، ۲۸۶.
(۶) محمدبن جریر طبری، تاریخ الرسل و الملوک، چاپ دخویه (و دیگران)، لیدن ۱۸۷۹ـ۱۹۰۱.
(۷) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳.
(۸) Caetani, Chronografia Islamica , IV, ۸۶۱ R Dussaud, Topographie historique de la Syrie , Paris ۱۹۲۷, ۲۵۲, ۲۵۸, ۳۱۴;.
(۹) Lammens, Le chantre des Omiades , Paris ۱۸۹۵, ۱۴۰-۱۴۳ (=JA, ۱۸۹۴) ;.
(۱۰) Wellhausen, Das arabische Reich, ۱۲۹-۱۳۰ (Eng trans, ۲۰۷-۲۰۸).
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بشر»، شماره۱۳۷۸.
