میل به قرائت شاذ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

یکی از اسباب پیداشدن قرائت‌های خلاف قاعده، میل به قرائت شاذ است.

---

یکی از علل پیداشدن قرائت‌های شاذ و خلاف قاعده، روحیه افراد غیرمتعارفی بوده است که از طریق مخالفت با روش‌های معروف و مورد قبول همگان می‌خواستند شهرتی کسب کنند. عقده‌های روحی و روانی این افراد سبب شده است تا مقابل روش‌های شناخته شده به مخالفت آشکار برخیزند و آرای خود را به صورت اعتقادات شاذ و خلاف قاعده عرضه کنند. از جمله آنان، ابوبکر عطار ، محمد بن حسن بن مقسم (۲۶۵ - ۳۵۵ ق) از قاریانی است که در علم نحو نیز دست داشت. وی علاقه مند بود بعضی از کلمات قرآن را برخلاف اجماع اهل فن بخواند؛ در حالی که قرائت او نه ماخذی از طریق نقل داشت و نه وی از شیخ و استادی فراگرفته بود.
او در بسیاری از آیات قرآن، کلماتی را از نظر اشتقاق و ماده، برخلاف قرائت معروف قرائت می‌کرد؛ به طوری که آن کلمه فقط از نظر رسم الخط با آن چه در مصحف ضبط شده بود، منطبق بوده است؛ مثلا کلمه «نجیا» از آیه ۸۰ سوره یوسف را «نجبا» می‌خوانده است.
همچنین قرائت ابن شنبوذ با قرائت غیرمشهور و شاذ و خلاف قاعده موافق بود. او نماز را هماهنگ با آن چه در مصحف ابی بن کعب و مصحف ابن مسعود و آن چه در احادیث ، صحیح دانسته شده است جایز می‌دانست؛ در حالی که جواز آن، میان فقها اختلافی است.
برخی با بررسی شرح حال قاریانی که به قرائت‌های نادر و خلاف قاعده روی آورده‌اند، چنین ادعا کرده‌اند که غالب آنان مردانی دانشمند و فاضل بوده‌اند که به نسبت موقعیت علمی خود مورد توجه قرار نگرفته و قدر آنان را نشناخته و افراد نالایق و ناشایسته را بر آنان مقدم داشته‌اند؛ در نتیجه، عقده‌های روانی، آنان را از سیر در مسیر متعارف بازداشته و به انحراف کشانده و سبب شده است تا آرایی بر خلاف قاعده اختیار کنند.

---