مُهاجِرات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُهاجِرات:
(الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ) مُهاجِرات: به معنى «
زنان هجرت‌كننده» است.
به موردی از کاربرد
مُهاجِرات در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَ لَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُم مَّا أَنفَقُوا وَ لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَن تَنكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَ اسْأَلُوا مَا أَنفَقْتُمْ وَ لْيَسْأَلُوا مَا أَنفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! هنگامى كه
زنان با ايمان به عنوان
هجرت نزد شما آيند، آن‌ها را بيازماييد-
خداوند به ايمانشان آگاهتر است- اگر آنان را
مؤمن يافتيد، آن‌ها را به سوى
کفّار بازنگردانيد؛ نه آن‌ها براى كفّار حلالند و نه كفّار براى آن‌ها حلال و آن‌چه را همسران آن‌ها براى
ازدواج با اين
زنان پرداخته‌اند به آنان بپردازيد و
گناهی بر شما نيست كه با آن‌ها ازدواج كنيد هرگاه مَهرشان را به آنان بدهيد. و هرگز
زنان كافر را در همسرى خود نگه نداريد و اگر كسى از
زنان شما
کافر شد و به بلاد كفر فرار كرد
حق داريد مَهرى را كه پرداخته‌ايد مطالبه كنيد آن‌گونه كه آن‌ها نيز حق دارند مَهر زنانشان را كه از آنان جدا شده‌اند از شما مطالبه كنند؛ اين حكم خداوند است كه در ميان شما حكم مى‌كند و خداوند دانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: سياق و زمينه اين
آیه شريفه چنين مى‌رساند كه بعد از
صلح حدیبیه نازل شده است. در عهدنامه‌هايى كه بين
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و مردم
مکه برقرار گرديده نوشته شده است كه اگر از اهل مكه مردى ملحق به
مسلمانان شد، مسلمانان موظفند او را به اهل مكه برگردانند، ولى اگر از مسلمانان مردى ملحق به اهل مكه شد اهل مكه موظف نيستند او را به مسلمانان برگردانند.
از آيه شريفه چنين برمى‌آيد كه يكى از
زنان مشرکین مسلمان شده و به سوى
مدینه مهاجرت كرده و همسر مشركش به دنبالش آمده و درخواست كرده كه رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) او را به وى برگرداند و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در پاسخ فرموده: آن‌چه در عهدنامه آمده اين است كه اگر مردى از طرفين به طرف ديگر ملحق شود بايد چنين و چنان عمل كرد و در عهدنامه درباره
زنان چيزى نيامده و به همين مدرک رسول اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آن زن را به شوهرش نداد و حتى مهريه‌اى را كه شوهر به همسرش داده بود به آن مرد برگردانيد.
اين‌ها مطالبى است كه از آيه استفاده مى‌شود و آيه شريفه دلالت بر احكامى مناسب اين مطالب نيز دارد، البته احكام مربوط به
زنان. پس اين‌كه در آيه
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ) زنان را قبل از امتحان و پى بردن به ايمانشان مؤمنات خوانده از اين جهت بوده كه خود آنان تظاهر به
اسلام و ايمان مى‌كردند.
و آيه مورد بحث عمده درباره
زنان مهاجر و آزمايش كردن آن‌ها سخن گفته است، مى‌فرمايد:
«اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هنگامى كه
زنان با ايمان به عنوان
هجرت نزد شما آيند، آن‌ها را از خود نرانيد، بلكه آزمايش كنيد...»
إِذٰا جٰاءَكُمُ اَلْمُؤْمِنٰاتُ مُهٰاجِرٰاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ دستور به امتحان با اين‌كه آن‌ها را مؤمنان ناميده به خاطر آن است كه آن‌ها ظاهرا شهادتين را بر زبان جارى مى‌كردند و در سلک اهل ايمان بودند، امّا امتحان براى اين بود كه اطمينان حاصل شود كه اين ظاهر با باطن هماهنگ است و نحوه اين امتحان به اين ترتيب بود كه آن‌ها را
سوگند به خدا مى‌دادند كه مهاجرتشان جز براى قبول اسلام نبوده و آن‌ها بايد سوگند ياد كنند كه به علت دشمنى با همسر و يا علاقه به مرد ديگرى يا علاقه به سرزمين مدينه و مانند آن
هجرت نكرده‌اند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُهاجِرات»، ج۴، ص۵۷۴.
